Święta to często jedyne momenty w roku, gdy pod jednym dachem spotykają się trzy, a czasem cztery pokolenia. Między śpiewaniem kolęd a odpakowywaniem prezentów warto zarezerwować chwilę na głębszą rozmowę z seniorką lub seniorem z naszej rodziny. Prawdziwa rozmowa to prezent – dla przyszłych pokoleń, ale też dla nas samych tu i teraz.
Rozmowy z seniorami – dlaczego warto je prowadzić?
Rozmowy z rodzicami czy dziadkami pozwalają spojrzeć w przeszłość z ich perspektywy, a przy okazji budują mosty międzypokoleniowe i pomagają zrozumieć, skąd pochodzimy. Wystarczy pięć prostych pytań, by zbliżyć się do siebie i zachować coś, co zbyt łatwo mogłoby przepaść w otchłań zapomnienia.
Nie potrzeba studia nagraniowego ani dziennikarskiego doświadczenia; wystarczy zwykła rozmowa, uważność i ciekawość. Nagranie audio (nawet telefonem) może być nieinwazyjnym, naturalnym sposobem na zatrzymanie ważnych wspomnień. Dla bliskiej osoby to nie tylko przyjemność z dzielenia się opowieściami, ale też szansa na poczucie, że jej historia – a więc i jej życie – ma znaczenie.
1. Czy jako dziecko kiedykolwiek wpadłaś/eś w kłopoty?
Lekki start pomaga przełamać lody. Zapytaj o psoty, zakazane wypady czy figle z dzieciństwa. Zwykle kończy się to salwami śmiechu i historiami, których wcześniej nikt nie słyszał. Podobnie działają pytania o dawne pasje, hobby i sekretny talent.
2. Jak wyglądał twój pokój w dzieciństwie?
Wspomnienia zmysłowe to jedne z najmocniej zakorzenionych fragmentów naszej pamięci. Zapytaj o pierwsze doświadczenia: jak wyglądał ich dziecięcy pokój? Jak pachniała kuchnia w sobotni poranek? Czy pamiętają moment, gdy pierwszy raz zobaczyli morze albo śnieg?
3. Jaka była jedna z twoich ulubionych podróży?
Unikajmy pytania o „najlepsze” momenty – to może wywierać presję. Lepiej zapytać o jedną z ulubionych wypraw, jedną z najpyszniejszych potraw albo jeden z bardziej emocjonujących momentów. Może uda się przy okazji wyciągnąć wspomnienie z ważnego historycznie czasu?
4. Kogo najbardziej kochałaś/eś w życiu?
Gdy rozmowa się rozkręci, można zanurzyć się głębiej. Z czego są dumni? Czego żałują? Kto złamał im serce? Co było dla nich punktem zwrotnym w życiu?
Nie zapomnij też o pytaniach o przodków – w pewnym momencie wszyscy, którzy ich znali, odchodzą. To ostatnia szansa, by ich wspomnienia przetrwały.
Czytaj także: Zanim będzie za późno. Te 10 pytań warto zadać swoim starzejącym się rodzicom
5. Opowiedz mi znowu tę starą historię.
Każda rodzina ma swoje „klasyki”, opowieści opowiadane tysiąc razy. Ale warto je usłyszeć jeszcze raz i tym razem zapamiętać je dokładnie tak, jak opowiada je nasz bliski. Powtórzone – ale uwiecznione na nagraniu z ich głosem – stają się bezcenną pamiątką.
Rozmowy tego typu bywają niezgrabne, czasem krępujące – i to jest zupełnie normalne. Nie trzeba pytać o wszystko od razu. Można zacząć od trzech pytań i wrócić do tematu przy kolejnym spotkaniu. Ale z dużym prawdopodobieństwem po latach będziemy bardziej żałować, że ich nie przeprowadziliśmy, niż że zrobiliśmy to niedoskonale.