Praca na zmiany, zbyt mała ilość snu, sen o niewłaściwej porze doby, mogą zwiększać ryzyko cukrzycy i otyłości. Taki tryb życia grozi także zaburzeniami metabolizmu oraz chorobami serca. Na domiar złego w 2007 roku Światowa Organizacja Zdrowia dodała pracę zmianową (jako zakłócającą funkcjonowanie zegara biologicznego) do listy czynników inicjujących chorobę nowotworową.
Jednak do tej pory nie było wiadomo, czy jest to szkodliwy efekt zbyt krótkiego snu, czy może sposobu, w jaki zegar biologiczny dostosowuje pracę organizmu do zmian w otoczeniu. Te wątpliwości miał rozstrzygnąć eksperyment przeprowadzony niedawno na 21 osobach w Brigham and Women’s Hospital w Stanach Zjednoczonych.
Doświadczenie trwało sześć tygodni. W pierwszej połowie tego okresu jego uczestnicy mieli spać każdej nocy 10 godzin i wstawać rano. Przez ostatnie trzy tygodnie zmuszano ich do budzenia się po 6,5 godzinach odpoczynku. Co więcej codziennie zaczynali „dzień” cztery godziny później niż dnia poprzedniego. Zgodnie z tym rytmem serwowano im posiłki i dawkowano światło (czyli jeden z głównych nastawiaczy naszego zegara biologicznego).
Okazuje się, że zmiana zwykłej, fizjologicznej pory snu sprawia, że organizm z trudem walczy o utrzymanie normalnego poziomu cukru we krwi. Niektórzy z uczestników badania już po kilku tygodniach mieli wczesne symptomy cukrzycy. Był to skutek, jak się okazało, niższej o blisko 30 proc. produkcji insuliny – hormonu regulującego poziom glukozy. Z wcześniej przeprowadzonych prac wiadomo, że zbyt mało snu zmniejsza również wrażliwość różnych tkanek na insulinę. Wnioski? Zaburzenie zegara biologicznego oraz za krótki wypoczynek nocny to prosta droga do cukrzycy. Co więcej, trójka z uczestników miała na tyle spowolniony metabolizm, że gdyby eksperyment potrwał rok, utyliby najmniej6 kg.
Żywieniem i przetwarzaniem pokarmu przez organizmu steruje zegar biologiczny, zegarem biologicznym rządzi światło dzienne. Zakłócanie równowagi budowanej przez ewolucję w trakcie milionów lat źle się kończy. „Sowy” mogą za to płacić wysoką cenę.