Arcydzieła dawnej kinematografii będą prezentowane przy muzyce na żywo w specjalnie zaaranżowanej przestrzeni kina Iluzjon. To prawdziwa gratka dla miłośników kina.
Jubileuszowa edycja Święta Kina Niemego odbędzie się w drugiej połowie września w Warszawie. Podobnie jak w poprzednich latach widzowie będą mogli podziwiać szerokie spektrum kina z początków XX wieku: od żelaznego kanonu po mniej znane, często nieprezentowane wcześniej w Polsce filmy z całego świata – od krótkich form po pierwsze pełnometrażowe fabuły fantastycznonaukowe.
„Tym, co pozostaje wspólne i być może też najbardziej zaskakujące, jest jedno: te przeszło już stuletnie dzieła zachowały niezwykłą świeżość zarówno formalnie, jak i w swojej strefie znaczeniowej” – mówi Tomasz Kolankiewicz, dyrektor Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego.
Część filmów została zrekonstruowana dzięki nowoczesnej technologii cyfrowej, inne będą prezentowane z taśmy 35 mm – ich pokaz w kinie Iluzjon będzie jedyną szansą zapoznania się z zapomnianymi skarbami zgromadzonymi w archiwum FINA.
Kadr z filmu "Chemi Bebia (Fot. FINA/materiały prasowe)
Tegoroczna edycja festiwalu odbędzie się pod hasłem „Mamy na Ciebie OKO”. To nawiązanie do wynalazku Kazimierza Prószyńskiego – polskiego pioniera techniki filmowej, konstruktora urządzeń do rejestracji i projekcji obrazu ruchomego, w tym kamery-projektora „Oko” – a także próba krytycznego spojrzenia na technologię, która – kusząc rozwojem – staje się często pułapką dla wolności. Dylematy sprzed wieku powracają z nową siłą w czasach inwigilacji możliwej dzięki algorytmom i sztucznej inteligencji.
W programie tegorocznego festiwalu znalazło się ponad 20 pokazów filmowych. Widzowie zobaczą między innymi filmy Doktor Mabuse (1922) i Metropolis (1927) Fritza Langa oraz Niebiański statek (znany pod ang. tytułem A Trip to Mars), uznawany za pierwszy film science fiction.
Kadr z filmu "Metropolis" (Fot. FINA/materiały prasowe)
Obok klasyków kina w programie są również filmy dotąd niepokazywane w Polsce. Festiwal otworzy Algol – Tragedia władzy (reż. Hans Werckmeister, 1920). Będzie to rzadka okazja zobaczenia zasługującego na szczególną uwagę przykładu wczesnego niemieckiego ekspresjonizmu.
Kadr z filmu "Algol" (Fot. FINA/materiały prasowe)
Wydarzeniem specjalnym będzie pokaz z okazji 150. rocznicy urodzin Kazimierza Prószyńskiego.
FINA dokłada starań, by jej propozycje programowe były skierowane do publiczności w każdym wieku. Dlatego i w tym roku nie mogło zabraknąć pokazów, które mogą zainteresować także młodszych widzów. W programie znalazły się m.in. zestawy krótkich metraży podejmujących temat techniki i wynalazków, m.in. Dziki lokator (A Wild Roomer, 1926) oraz Jajka na twardo (Egged On, 1926).
Program zakończy brytyjski film Zdrada stanu z 1928 roku (High Treason) w reżyserii Maurice’a Elveya – osadzony w Londynie przyszłości. Film powstał na podstawie sztuki buntowniczego brytyjskiego polityka i wynalazcy Noela Pembertona-Billinga, a jego futurystyczna sceneria otwiera refleksję na temat wojny i pokoju, funkcjonowania imperium, patriotyzmu oraz równości płci – wszystkich kluczowych zagadnień okresu międzywojennego.
Kadr z filmu "High Treason" (Fot. FINA/materiały prasowe)
Oprawę muzyczną festiwalu tworzą artyści reprezentujący różnorodne nurty muzyczne. Na scenie wystąpią m.in. Bastarda, Hania Derej, Rysy oraz Voices of the Cosmos.
Święto Niemego Kina, 17–21 września 2025 r., kino Iluzjon w Warszawie.