Księżyc, czyli naturalny satelita Ziemi, od wieków fascynuje ludzi – zarówno laików, jak i astronomów oraz innych naukowców. Jest wiele mitów oraz wierzeń związanych z różnymi fazami Księżyca, a największym zainteresowaniem cieszy się pełnia. Czy Księżyc w pełni faktycznie ma wpływ na człowieka, a jeśli tak, to jaki? W naszym artykule przyjrzymy się różnym aspektom tej fazy Księżyca oraz postaramy się oddzielić fakty od niepotwierdzonych naukowo przekonań na temat pełni.
Pełnia Księżyca to jedna z faz, w jakie wstępuje ten satelita, okrążając Ziemię. Księżyc każdego dnia jest w innej fazie, które powtarzają się cyklicznie co 29,5 dni. Pierwszą fazą jest nów – Księżyc jest wówczas prawie niewidoczny. Później pojawia się pierwsza kwadra, kiedy Księżyca stopniowo przybywa. Po 14 dniach od nowiu Księżyc znajduje się w pełni, a następnie przechodzi w trzecią kwadrę i stopniowo zanika.
W czasie pełni Księżyc znajduje się po przeciwnej stronie Ziemi niż Słońce, co sprawia, że jego półkula skierowana w stronę Ziemi jest najsilniej oświetlona. Nie wszystkie pełnie Księżyca są jednak takie same. Wyróżnia się pełnie, kiedy Księżyc znajduje się w apogeum, czyli jest w najbardziej odległym od Ziemi punkcie orbity. W tym czasie pełnia jest zdecydowanie mniej widowiskowa niż w wówczas, gdy satelita Ziemi znajduje się w perygeum. Pełnia Księżyca w perygeum oznacza, że Księżyc znajduje się najbliżej Ziemi, a tym samym jest o wiele jaśniej oświetlony (aż o 30 procent bardziej niż w apogeum) i wydaje się większy.
Blue Moon, czyli dosłownie Niebieski Księżyc, to rzadkie zjawisko polegające na tym, że Księżyc znajduje się wyjątkowo blisko Ziemi i wydaje się większy oraz ma intensywnie pomarańczowy kolor. Nazwa tego zjawiska nawiązuje do angielskiego wyrażenia „once in a Blue Moon”, co oznacza, że coś jest (prawie) niemożliwe. Ten rodzaj pełni można obserwować niezwykle rzadko, bo raz na 2,7 roku.
Z kolei superpełnia to największa pełnia w roku, podczas której Księżyc świeci najjaśniej, ponieważ znajduje się w perygeum, czyli w punkcie orbity najbliżej Ziemi. W 2024 roku superksiężyc można było obserwować 17 października. Był to tzw. krwawy Księżyc.
Czytaj też: Rozkład pełni księżyca na 2025
Każda faza Księżyca wywiera określony wpływ na przyrodę i występujące w świecie zjawiska, przy czym od wieków uznaje się, że najsilniej na to, co dzieje się na Ziemi, oddziałuje pełnia.
W przyrodzie pełnia wpływa na zwierzęta nocne, ponieważ zwiększone światło może zmieniać ich zachowania, np. drapieżniki łatwiej dostrzegają ofiary, a ofiary są bardziej ostrożne. Niektóre gatunki, jak koralowce, synchronizują swoje rozmnażanie z cyklami księżyca, a migracje wielu zwierząt, szczególnie morskich, są powiązane z pływami kontrolowanymi przez grawitację Księżyca.
W przypadku ludzi istnieją wierzenia, iż pełnia wpływa na sen, nastrój czy zachowania, ale badania naukowe dają niejednoznaczne wyniki.
Jest wiele przekonań dotyczących wpływu Księżyca na zachowanie i samopoczucie człowieka. Odnośnie pełni uważa się, że powoduje problemy ze snem, zwiększa nerwowość i skłonność do kłótni oraz do stanów depresyjnych, czyli mówiąc ogólnie – wpływa niekorzystnie na emocje. Naukowcy wzięli pod lupę te i inne przekonania na temat pełni Księżyca – i większość z nich potwierdzili! Faktycznie, większość ludzi jest wrażliwa na fazy Księżyca, a w czasie pełni ma skłonność do irracjonalnych zachowań oraz obniżonego nastroju.
W czasie pełni Księżyca mamy wyższe ciśnienie krwi i nieco wyższą temperaturę ciała. To z kolei sprawia, że w tym czasie rodzi się więcej dzieci – podwyższone ciśnienie krwi oddziałuje na macicę i może wywołać akcję porodową.
W czasie pełni gorzej mogą się czuć osoby z wysokim ciśnieniem krwi i cierpiące na nadciśnienie. Mogą pojawiać się bóle głowy i ogólnie złe samopoczucie.
Osoby cierpiące na choroby układu moczowego także mogą w czasie pełni czuć się gorzej, ponieważ Księżyc ma wpływ na odpływy i przypływy, a ciało człowieka składa się w 60 procentach z wody. Rośnie też ryzyko krwotoków, ponieważ naczynia krwionośne są w tym czasie lepiej ukrwione. Z tego względu operacje i inne zabiegi chirurgiczne, w tym stomatologiczne, przeprowadzane w czasie pełni wiążą się z większym ryzykiem.
Lepsze ukrwienie naczyń podczas pełni Księżyca ma też jednak pozytywną stronę – w tym czasie rośnie ochota na miłosne uniesienia, następuje wzrost libido. Badania naukowe potwierdziły również, że w czasie pełni Księżyca mamy większy apetyt. Naukowcy udowodnili jednak też, że podczas pełni rośnie ryzyko wypadków, co może mieć związek z niewyspaniem się i rozkojarzeniem.
Z uwagi na ogólne gorsze samopoczucie podczas pełni Księżyca nie zaleca się podpisywać ważnych umów i innych dokumentów. Trudności z zasypianiem mogą prowadzić do rozkojarzenia i rozdrażnienia, dlatego w czasie pełni zaleca się zachować szczególną ostrożność przy czynnościach wymagających uwagi i skupienia. Nie jest to także dobry czas na zabiegi chirurgiczne, dentystyczne i kosmetyczne – rany trudniej się goją, występuje też większe ryzyko krwotoków.
Pełnia Księżyca to natomiast dobry czas na medytację i rozwój osobisty. Wyostrzona intuicja może pomóc w podejmowaniu ważnych decyzji, ale ich realizację lepiej odłożyć na czas trzeciej kwadry lub nowiu.