Zero waste, less waste – co to jest i dlaczego warto znać te pojęcia?

Ekologia na co dzień. Dlaczego warto prowadzić ekologiczne życie?

Rozpędzony konsumpcjonizm sprawia, że nasza planeta tonie w śmieciach. Co minutę do oceanu trafia tyle tworzyw sztucznych, ile mogłoby się zmieścić w jednej śmieciarce¹. A każdej sekundy taka sama ilość ubrań ląduje na wysypiskach². Podczas trwającego setki lat rozkładu odpady zagrażają zwierzętom oraz zatruwają środowisko mikroplastikiem i chemikaliami. A trzeba pamiętać, że jeszcze zanim stały się bezużyteczne, ich produkcja przyczyniła się do intensywnej emisji gazów cieplarnianych. Pochłonęła też ogromne ilości wody, energii i nieodnawialnej ropy naftowej. Globalne ocieplenie to tylko najważniejszy skutek nadprodukcji i zanieczyszczenia.

Jego konsekwencje odczuwamy dziś wszyscy i wszyscy jesteśmy za nie odpowiedzialni. Dlatego podejmując ekologiczne działania na co dzień, możesz mieć swój udział w spowolnieniu degradacji planety. Nie ma czasu do stracenia, bo jeśli ekorozwiązania nie zostaną wdrożone od zaraz, Ziemia wkrótce stanie się niemożliwa do zamieszkania.

Na czym polega zero waste? Czym różni się od less waste?

Zyskująca na popularności idea no waste jasno wyznacza kierunek postępowania. Jej zwolennicy na nadmiar odpowiadają ograniczeniem, a bezmyślne kupowanie zastępują świadomymi decyzjami zakupowymi. W swojej walce z konsumpcjonizmem i zanieczyszczeniem dążą do ograniczenia śladu węglowego, redukcji śmieci, mniejszego zużycia zasobów naturalnych oraz przetworzenia istniejących już odpadów. Można to sprowadzić do pięciu podstawowych kroków (tzw. zasady 5R):

1. Odmawiaj (refuse)
2. Ograniczaj (reduce)
3. Używaj ponownie (reuse)
4. Segreguj odpady (recycle)
5. Kompostuj (rot)

Warto dobrze zapamiętać te reguły i konsekwentnie wdrażać w życie, bo pozwalają wyeliminować szkodliwe dla środowiska śmieci. Idea zero waste nie dopuszcza w tej kwestii kompromisów. Dlatego, jeśli wydaje ci się na początek zbyt radykalna, z pomocą przychodzi jej uproszczona odmiana less waste (oznaczająca w dosłownym tłumaczeniu mniej odpadów i marnowania). Ma ten sam cel, ale zakłada jego osiągnięcie w mniej restrykcyjny sposób. Podążając za jej wskazówkami, możesz zacząć do prostych działań, jak noszenie bawełnianej torby na zakupy czy wyeliminowanie plastikowych butelek. W dalszej części artykułu dowiesz się, jak teorię zamienić na ekonawyki zakupowe w duchu no waste.

Jak być eko? Naucz się odmawiać!

Spróbuj sobie przypomnieć, ile razy zdarzyło ci się chwycić ulotkę na ulicy, poprosić o potwierdzenie płatności kartą albo zgodzić się na darmową próbkę produktu, choć wcale nie potrzebowałeś żadnej z tych rzeczy. W codziennym zabieganiu nietrudno bezrefleksyjnie otoczyć się drobnymi przedmiotami, które często już w naszej dłoni stają się odpadem. Tymczasem, aby ich uniknąć, wystarczy chwila zastanowienia i asertywna odmowa.

Sytuacje, w których możesz wykorzystać pierwszą zasadę zero waste, nie ograniczają się tylko do kilku wymienionych powyżej. Być może nawet nie zdajesz sobie sprawy, jak wiele przydarza ci się ich na ulicy, w sklepie czy kawiarni. Popatrz tylko na kilka przykładów z życia, w których możesz odmówić niechcianych i bezużytecznych przedmiotów.

• Poproś sprzedawcę, by nie pakował twoich zakupów do plastikowej torby.
• Uprzedź kelnera, że nie chcesz napoju ze słomką.
• Nie bierz jednorazowej łyżeczki do lodów w kawiarni.
• Przy zamawianiu dania na wynos zwróć uwagę, aby nie dołączono do niego jednorazowych sztućców.
• Rozwiązania ekologiczne wprowadzaj również na wakacjach. Nie zabieraj darmowych map i folderów z punktów informacji turystycznej.

Jak być bardziej eko? Staraj się ograniczać!

Podstawowa reguła no waste dotyczy też odmawiania samemu sobie. Niskie ceny ubrań, wyprzedaże sprzętu elektronicznego i inne zakupowe okazje sprawiają, że łatwo wpaść w machinę konsumpcjonizmu. W efekcie po zakupach do dziesiątek bluzek w szafie dołącza kolejna. A działający jeszcze smartfon trafia na śmietnik zastąpiony przez nowszy model.

Ruch less waste nie zgadza się na takie podejście. Promuje świadome kupowanie w zgodzie z rzeczywistymi potrzebami, a nie chwilowymi zachciankami. Dlatego, jeśli chcesz prowadzić ekologiczne życie, przed włożeniem produktu do koszyka odpowiedz sobie na pytanie, czy jest ci on niezbędny.

Może dzięki temu nie kupisz zbyt dużej ilości jedzenia albo kolejnego kosmetyku, którego nie zdążysz zużyć? A może ograniczysz produkcję plastikowych butelek po wodzie gazowanej? Jeśli zamienisz je na , wcale nie musisz rezygnować z ulubionego napoju. Dzięki nowoczesnemu saturatorowi napijesz się świeżej wody zawsze, kiedy masz na to ochotę, bez generowania odpadów. Wypuszczając bąbelki gazu odpowiednią liczbę razy, osiągniesz intensywność i smak, jaki najbardziej ci odpowiada. Jedyne czego potrzebujesz to kranówka, wymienny nabój z CO₂ oraz kilkadziesiąt sekund wolnego czasu, a problem piętrzącego się w domu plastiku gwałtownie zmaleje. To dobry sposób na to, jak być eko, bo oszczędzasz dzięki niemu nawet 37 butelek PET w ciągu miesiąca.

Jak być ekologicznym? Ogranicz jednorazówki lub używaj wielokrotnie!

Plastikowe butelki i inne jednorazowe opakowania stanowią połowę wszystkich produkowanych współcześnie tworzyw sztucznych. Jak dotąd tylko 9 proc. z nich zostało ponownie wykorzystanych. A duża część po zaledwie jednym użytku wylądowała w środowisku³. Korzystanie z nich jest więc dużym marnotrawstwem, zwłaszcza biorąc pod uwagę, jak wiele wody, energii i nieodnawialnych paliw kopalnych potrzeba do ich wytworzenia. Nic więc dziwnego, że ruch zero waste dąży do tego, aby wyrzucać jak najmniej odpadów. Jak ty możesz to osiągnąć?

Jeśli nie uda ci się zrezygnować z jednorazowych opakowań, postaraj się je ponownie wykorzystać. Napełnienie butelki PET wodą czy przygotowanie posiłku w plastikowym opakowaniu byłoby co prawda ryzykowne dla zdrowia ze względu na zawartość szkodliwego BPA, ftalanów i innych chemikaliów. Możesz jednak zastosować te rzeczy w innym celu. Butelka sprawdzi się na przykład jako doniczka albo wazon. Aluminiowa puszka po fasolce posłuży za stojak na długopisy. A opakowanie po gotowym daniu może zamienić się w pojemnik na drobne narzędzia. W Internecie znajdziesz też inne ekopomysły na tzw. upcykling, czyli kreatywne nadanie odpadom nowej wartości.

Jak żyć ekologicznie? Korzystaj z wielorazowych akcesoriów

Innym ekorozwiązaniem jest korzystanie z wielorazowych alternatyw plastiku. Są wykonane z przyjaznych zdrowiu i środowisku materiałów. Do tego z powodzeniem mogą służyć kilka lat, zanim trzeba je będzie zutylizować. Jak być ekologicznym?

• Kupuj naturalne kosmetyki w słoiczkach lub kartonikach albo przygotowuj je samodzielnie. Nie tylko ograniczysz tworzywa sztuczne, ale też zmniejszysz wydzielanie syntetycznych substancji do wody.
• Zastąp butelki PET wielorazowymi, np. . Jest stylowa, poręczna, pozbawiona szkodliwego BPA i bez trudu mieści się w torebce.
• Miej zawsze przy sobie bawełnianą torbę na zakupy – jednorazówki nie będą ci już potrzebne.
• Zrezygnuj z gotowych dań na rzecz domowych posiłków. Jeśli zechcesz je zabrać do pracy albo na piknik – zapakuj na wynos w stalowe lunchboxy.
• Zaopatruj się w produkty sypkie (np. makaron, ryż, ziarna, musli) w sklepach, umożliwiających ich zapakowanie do szklanych słoików i lnianych woreczków wielorazowych.
• Owoce i warzywa kupuj luzem albo wkładaj je do torebek wielokrotnego użytku.

To nie wszystkie możliwe działania ekologiczne – przykłady innych znajdziesz w artykule:

Jak być eko? Wybieraj rzeczy używane

O idei reuse warto pamiętać nie tylko w kontekście ograniczania plastiku. Dla środowiska dużym obciążeniem są również odpady elektroniczne. Według statystyk w 2019 r. wyrzucono 53,6 mln ton metrycznych elektrośmieci, z czego tylko 17,4 proc. poddano recyklingowi⁴. Może więc, zamiast nowego laptopa, zdecydujesz się kupić używany? Przedłużysz w ten sposób życie przedmiotu, który najpewniej niepotrzebnie znalazłby się na wysypisku.

Podobnie warto postępować w przypadku odzieży. Zamiast do popularnej sieciówki udaj się po niezbędny zakup do second handu albo upoluj ciekawe perełki na portalu z używanymi ubraniami. Sprzeciwisz się w ten sposób szybkiej modzie, która ponad wysoką jakość przedkłada tanie materiały, masową produkcję i niskie ceny. W efekcie kupione na wyprzedaży ubranie często po jednym sezonie nie nadaje się już do użytku i zasila przepełnione wysypiska śmieci. A tymczasem dobry jakościowy płaszcz czy sweter z drugiej ręki nierzadko służy przez lata. Zaopatrując się na portalach sprzedażowych z rzeczami używanymi, zdołasz niemal całkowicie zrezygnować z kupowania większości nowych artykułów codziennego użytku.

Zasady less waste i zero waste to niezawodny przewodnik, jak być bardziej eko każdego dnia. Sprowadzona do kilku jasnych wskazówek idea podsuwa ekologiczne rozwiązania na walkę z zanieczyszczeniem. Możesz je wprowadzić od zaraz i bez dużego wysiłku, stając się częścią zielonej zmiany.

¹https://plasticoceans.org/the-facts/
²https://earth.org/statistics-about-fast-fashion-waste/
³https://plasticoceans.org/the-facts/
⁴https://weee-forum.org/ws_news/international-e-waste-day-2021/