Stoicy to ludzie, którzy między bodźcem a reakcją, między zdarzeniem i towarzyszącą mu niekontrolowaną emocją a działaniem wytwarzają przerwę. Włączają pauzę, kiedy tylko wyczują w sobie emocje. To jedna z cenniejszych w życiu umiejętności. Jak zatem zarządzać emocjami na co dzień?
Stoicyzm nie ma na celu wykorzenienia z nas emocji, dlatego pauza, wycofanie się do siebie jest kontrolowane i chwilowe. Ma także jasno określony cel. Wycofanie się, zatrzymanie w emocjonującej sytuacji jest skutecznym sposobem na zablokowanie odruchowego i bezmyślnego, często przesadnego działania, a także na powrót do siebie, wyciszenie się i ukojenie.
Kiedy wyczujemy emocje i damy sobie chwilkę na ochłonięcie, zadajmy sobie kilka pytań:
- Na co zareagowałam (zareagowałem)? Co się stało?
- Jak reaguje moje ciało?
- Jak się czuję?
- Jaką emocję w sobie rozpoznaję?
- Jak intensywna jest reakcja?
- Jak mi się wydaje, dlaczego jest tak intensywna?
- Czy taka reakcja poprawia sytuację lub rozwiązuje problem?
- Czy często podobnie reaguję na tego typu sytuacje?
Pierwsze pytanie pozwala nam rozpoznać, jakiego rodzaju sytuacje są dla nas emocjonujące. Przy regularnym ćwiczeniu prawdopodobnie będziemy w stanie wskazać już pewien typ sytuacji, w których reagujemy emocjonalnie oraz impulsywnie, zapominając o sobie. Dowiemy się czegoś ciekawego i ważnego o sobie i o tym, nad czym możemy pracować, co zmienić.
Kolejne dwa pytania mają na celu uświadomienie sobie, że emocje są często wykańczające dla ciała. Chyba powszechnie wiadomo, że stres jest jednym z głównych czynników wielu chorób. Przełóżmy nareszcie tę wiedzę na praktykę i szanujmy swoje nerwy i ciała.
Pytanie czwarte pozwala nam rozpoznać nasze odruchowe reakcje w postaci afektów i emocji. Pomaga nam nauczyć się nazywać emocje i wiedzieć o nich więcej, np. jak wpływają na nas i czym się charakteryzują. Taka wiedza jest cenna. Zdobędziemy ją, m.in. obserwując siebie i swoje reakcje na różne sytuacje.
Pytania piąte i szóste prowadzą do oceny tego, czy nasze reakcje są adekwatne do sytuacji. Najczęściej nie są. Są przesadne i wyolbrzymione. Po czasie prawdopodobnie będziemy na myśl o nich zawstydzeni lub odczujemy żal. Być może dostrzeżemy problem nie tylko w rzeczywistości, ale także w sobie. To ważny krok ku temu, by nauczyć się radzić sobie w emocjonujących sytuacjach. Krok, dzięki któremu odkryjemy, że to w nas leży moc zmiany swoich zachowań, i zaczniemy pracę nad sobą i swoją
odpornością psychiczną.
Pytanie siódme ma na celu uprzytomnienie sobie, że odruchowe, emocjonalne reakcje nie przynoszą niczego dobrego, nie zmieniają sytuacji, ale pogarszają nasze samopoczucie.
Ostatnie pytanie natomiast, podobnie jak pierwsze, zadawane sobie wielokrotnie wskazuje, na czym trzeba się skupić w praktyce stoickiej. Jakiego rodzaju sprawy i związany z nimi sposób myślenia są dla nas największym wyzwaniem. Być może mamy problem z lękliwością, być może z naszymi pragnieniami i oczekiwaniami. Odkryjemy, co blokuje nas w odczuwaniu spokoju i radości, które powinny być uczuciami towarzyszącymi nam na co dzień.
Pytania od pierwszego do czwartego dotyczą także tego, czy odczuwamy i odbieramy pewne zdarzenie emocjonalnie sami z siebie, naturalnie, czy raczej zostało to nam w jakiś sposób narzucone. Wspólnie pytania te mają na celu dojście do tego, czy faktycznie odczuwamy jakąś emocję, odbieramy daną sytuację za skrajnie pozytywną czy skrajnie negatywną. Czy to wywodzi się z nas samych, z naszego osądu sytuacji, czy raczej zostało nam narzucone lub przez kogoś zasugerowane?
Ćwiczenie pochodzi z książki „Po prostu spokój. Jak dobrze żyć po stoicku” Pauliny Felicji Seidler, wyd. Zwierciadło. Książka do kupienia na sklep.zwierciadlo.pl.