Dziecko impulsywne i nadpobudliwe - jak mu pomóc?

Przed rodzicami dzieci impulsywnych stoją nie większe, ale po prostu inne zadania wychowawcze niż przed rodzicami dzieci spokojnych, skupionych, introwertycznych.

Impulsywność to tylko cecha…

…która przeszkadza w kontaktach z grupą i wszędzie tam, gdzie jest wiele osób, a więc wiele bodźców. Dziecku impulsywnemu, które niecierpliwi się przy zdejmowaniu butów i rzuca nimi o ścianę, a gdy nie może zdjąć kurtki, rzuca się, krzyczy i wywija rączkami, żeby się od niej uwolnić – należy zdecydowanie pomóc. Każda wybuchowa osoba jest narażona na utratę kontaktów z kolegami, wykluczenie poza grupę, zdobywanie niższych ocen w szkole (co bezwzględnie wymaga cierpliwości) i na wiele drobnych, ale dotkliwych problemów codziennych.

Impulsywność nie jest cechą stałą, wyraźnie zmniejsza się z wiekiem. Jest to cecha wrodzona, ale wyjątkowo niekorzystna w życiu społecznym człowieka. Mając w domu impulsywne dziecko, nie należy wmawiać mu, że takie się urodziło, taki już jest, taka jego uroda. To nieprawda. Nad impulsywnością można i należy pomóc dziecku zapanować.

Jak pomagać?

• Nagradzaj cierpliwość. Wyszukuj przykład zachowań, gdy została ona nagrodzona. „Poczekałeś, stałeś spokojnie, położyłeś ostrożnie, zdjąłeś powoli, zrobiłeś dokładnie” — takie słowa należy wprowadzić do słownika dziecka.
• Modeluj sytuacje, w których twoje dziecko ma okazję uczyć się cierpliwości. Dobrym poligonem jest przyszywanie guzików, gotowanie, układanie zabawek i stanie w kolejce. Wrzucaj do wody ziemniaki z impetem, a potem wolno, spokojnie, i pytaj dziecko (niech nazwie to, co widzi, słowami) jaka jest różnica.
• Pokaż dziecku, jakie konsekwencje generuje niecierpliwość, jak ludzie odbierają impulsywne zachowania (jako wrogość i agresję) oraz co się stanie, jeśli wrzucisz ziemniaki do wody z impetem albo wrzucisz talerz do zlewu zamiast postawić go ostrożnie.
• Z małym dzieckiem baw się w rozmaite zwierzęta, zwłaszcza w koty, które są uosobieniem cierpliwości.
• Na każdym kroku ucz dziecko dobrych manier. Pilnuj przestrzegania konwencjonalnych form.Dzieci dobrze ułożone szybciej opanowują sztukę kontroli swojego wybuchowego charakteru i nawet jeśli wpadka im się zdarzy, są lepiej przez otoczenie odbierane.
• Za każdym razem, gdy nie możesz odkręcić słoika, znaleźć kluczy w torebce, zapomniałaś, gdzie położyłaś długopis, na umówioną wizytę spóźniają się goście, ucieknie wam sprzed nosa autobus – traktuj to „na wesoło”. Pokazuj dziecku, że to, jak zareagujesz, jest twoim wyborem. Na ten sam bodziec można się zezłościć lub roześmiać. To człowiek wybiera swoją reakcję.
• Ze starszym dzieckiem rozmawiaj o jego kolegach i zawsze zwracaj uwagę, czy koledzy są cierpliwi czy nie.
• Sprawdź, czy zachowaniem dziecka kieruje jakaś prawidłowość. Najlepiej załóż zeszyty i wpisuj zachowania, które cię zaniepokoiły lub przyniosły negatywne konsekwencje. Być może są typowe okoliczności (głód, zmęczenie, pora dnia, nasilenie dźwięków), które wyjątkowo źle wpływają na jego zachowanie. Warto ich unikać. Należy zabrać dziecko z placu zabaw przy pierwszych oznakach zmęczenia, głodu, zniecierpliwienia. Warto nie dawać dziecku okazji do impulsywnych zachowań – żeby ich nie utrwalało.
• Wyszukuj zabawy i czynności wymagające cierpliwości – noszenie wody łyżką, prucie dzianiny, układanie drobnych, wywrotnych przedmiotów, czyszczenie butów z piasku.
• Jeśli ktoś z otoczenia dziecka zachowa się impulsywnie, zawsze to komentuj: „Czy to było dla nas miłe? Czy lubimy takich ludzi, ufamy im? Co o nim pomyśleliśmy?”. Kieruj uwagę dziecka na to, jak impulsywność jest oceniana, jak inni na nią reagują.
• Staraj się nie zachowywać impulsywnie przy dziecku.