Stereotyp to przypisywanie jakiejś osobie bądź grupie osób właściwości na podstawie cech powierzchownych. Stereotyp płciowy odnosi się do wyobrażenia na temat mężczyzn lub kobiet przyporządkowującego im poszczególne cechy wyłącznie na podstawie ich płci.
Stereotypy płciowe kobiet i mężczyzn
Stereotypowy obraz mężczyzny obejmuje na ogół takie cechy, jak: agresywny, myślący logicznie, stanowczy, pozbawiony emocji, niewrażliwy, nieopiekuńczy, niecierpliwy i uzdolniony technicznie. Stereotypowy obraz kobiety na ogół obejmuje takie cechy, jak: myśląca nielogicznie, zmienna, emocjonalna, wrażliwa, z natury opiekuńcza, cierpliwa i całkowicie zielona w dziedzinie techniki. Zauważ, że obydwa stereotypy zbudowane są zarówno z cech pozytywnych, jak i negatywnych.
Część badaczy jest zdania, że przyjęcie jakiegokolwiek stereotypu płciowego, choćby był pozytywny, może prowadzić do seksizmu, a więc uprzedzeń wobec mężczyzn bądź kobiet. Niektórzy naukowcy (Glick i Fiske, 2001) twierdzą, że akceptacja pozytywnych stereotypów może doprowadzić do dobroczynnego seksizmu, uprzedzeń akceptowalnych społecznie, lecz mimo to skutkujących nierównym traktowaniem kobiet i mężczyzn. Nie wszyscy mężczyźni mają uzdolnienia techniczne, nie wszystkie kobiety są z natury opiekuńcze. Pozytywny stereotyp mężczyzn jako silnych obrońców kobiet zdaje się sugerować, że kobiety są słabe i potrzebują ochrony. Konsekwentnie – pozytywny stereotyp kobiet jako z natury opiekuńczych wobec dzieci sugeruje, że mężczyźni są takich uczuć pozbawieni. Stereotypy takie, choć w pewnym stopniu „pochlebne” dla płci, której dotyczą, mogą ranić płeć przeciwną.
Androginiczność
Psycholog Sandra Bem (1975, 1981) zastosowała pojęcie androginiczności na opisanie cech osób, których osobowość odzwierciedla cechy zarówno męskie, jak i kobiece, niezależnie od płci. Pozwala im to na większą elastyczność na co dzień i przy wyborze pracy zawodowej. Według Bem osoby zamykające się w stereotypowych rolach płciowych podczas prób rozwiązania problemów często napotykają na ograniczenia narzucone im przez stereotyp „prawidłowego” męskiego bądź kobiecego zachowania. Osoba androginiczna może natomiast podejmować decyzje adekwatne do sytuacji, nie zaś swojej męskości bądź kobiecości.
Załóżmy na przykład, że z powodu nieszczęśliwego splotu okoliczności pewien mężczyzna zmuszony jest samotnie wychowywać troje małych dzieci. Jeśli jest „z gruntu przekonany” do stereotypu męskiego, będzie odczuwał niepewność co do tego, czy poradzi sobie z czekającym go zadaniem. Być może rzuci się w kolejny związek z kobietą tylko w tym celu, aby zapewnić swoim dzieciom „matkę”. Podobnie „tradycyjna”, ale niezamężna kobieta może mieć trudności nie tylko z wychowaniem synów, lecz również z zadaniem tak banalnym, jak skoszenie trawnika. Badacze odkryli, że poziom depresji, jaki odczuwają osoby androginiczne w obliczu życiowych niepowodzeń, jest dwukrotnie niższy niż w przypadku konserwatywnych mężczyzn i aż trzykrotnie niższy w porównaniu z tym, jaki odczuwają konserwatywne kobiety.
Fragment pochodzi z książki "Psychologia" autorów Ciccarelli i White. Pierwszą, polską wersję książki wydał Dom Wydawniczy REBIS. Ambasadorem tytułu w Polsce jest psycholog Maria Rotkiel.