1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Zwierciadło poleca

Łączy nas pamięć. Akcja Żonkile na rocznicę powstania w getcie warszawskim

Dziewiątą odsłonę akcji Żonkile wspierają: Kayah (na zdjęciu), Magdalena Boczarska, Katarzyna Zielińska, Bartosz Bielenia oraz Mariusz Szczygieł. (Fot. materiały prasowe)
Dziewiątą odsłonę akcji Żonkile wspierają: Kayah (na zdjęciu), Magdalena Boczarska, Katarzyna Zielińska, Bartosz Bielenia oraz Mariusz Szczygieł. (Fot. materiały prasowe)
Zobacz galerię 4 Zdjęcia
Społeczno-edukacyjna akcja Żonkile organizowana 19 kwietnia przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN powraca. Wydarzenie upamiętniające 78. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim wspierają Magdalena Boczarska, Katarzyna Zielińska, Kayah, Bartosz Bielenia oraz Mariusz Szczygieł.

W 1940 roku Niemcy ogrodzili murem część centrum Warszawy i stłoczyli tam prawie pół miliona Żydów ze stolicy i okolic. Uwięzieni w getcie umierali wskutek głodu, chorób, niewolniczej pracy i ginęli w egzekucjach. Latem 1942 roku została zorganizowana wielka akcja likwidacyjna. Niemcy wywieźli z getta do ośrodka zagłady w Treblince prawie 300 tysięcy Żydów. Wśród tych, którzy pozostali, narodziła się idea zbrojnego oporu.

19 kwietnia 1943 roku 2 tysiące Niemców wkroczyło do getta, by je ostatecznie zlikwidować. Przeciwstawiło się im kilkuset młodych ludzi z konspiracyjnych Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) i Żydowskiego Związku Wojskowego. Powstanki i powstańcy, pod dowództwem Mordechaja Anielewicza, byli wycieńczeni i słabo uzbrojeni. Wielu wiedziało, że nie mają szans, ale woleli zginąć w walce, by ocalić swoją godność. Przez cztery tygodnie Niemcy równali getto z ziemią, paląc dom po domu. Schwytanych bojowców i mieszkańców zabijali lub wywozili do obozów. 8 maja Anielewicz i kilkudziesięciu powstańców zostali otoczeni i popełnili samobójstwo. Nielicznym Żydom udało się wydostać kanałami z płonącego getta. 16 maja Niemcy na znak zwycięstwa wysadzili Wielką Synagogę przy ul. Tłomackie. Getto warszawskie przestało istnieć.

Jednym z ocalałych z getta był Marek Edelman, ostatni dowódca ŻOB. 19 kwietnia, w rocznicę powstania, składał bukiet żółtych kwiatów pod Pomnikiem Bohaterów Getta na Muranowie. Żonkil stał się symbolem szacunku i pamięci o powstaniu. Organizowana przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN akcja ma na celu rozpowszechnianie tego symbolu oraz szerzenie wiedzy na temat samego powstania.

Jak w ubiegłym roku, większość aktywności wokół akcji Żonkile przenosi się do Internetu. Będzie można dołączyć do niej z każdego miejsca na świecie, przypinając wirtualny żonkil lub przygotować swój własny. W przestrzeni miejskiej akcja też będzie widoczna, między innymi dzięki wizerunkom ambasadorek i ambasadorów, którzy w tym roku do niej dołączyli. Warto dodać, że do upamiętnienia powstania w getcie warszawskim mogą również dołączyć szkoły biblioteki i instytucje z całej Polski. Dla nich Muzeum POLIN przygotowało specjalne materiały.

Ambasadorzy w sieci i na plakatach

W tym roku do grona ambasadorów akcji Żonkile dołączyli: Magdalena Boczarska, Katarzyna Zielińska, Kayah, Bartosz Bielenia oraz Mariusz Szczygieł.

O powstaniu w getcie warszawskim dowiedziałem się z książki Hanny Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem”. (…) Dowiedziałem się z tej książki, że w pewnych sytuacjach ważna jest godność, godność człowieka. Nawet w sytuacjach ostatecznych, a może przede wszystkim w sytuacjach ostatecznych. Powstańcy wiedzieli przecież, że nie uda im się przeżyć, nie uda im się zwyciężyć, ale chcieli wybrać inny sposób umierania – nie z rąk oprawców, a umieranie w walce (…). Dlatego warto i trzeba o tym pamiętać – mówi Mariusz Szczygieł.

 Mariusz Szczygieł (Fot. materiały prasowe) Mariusz Szczygieł (Fot. materiały prasowe)

Dla Magdaleny Boczarskiej rocznica ma szczególne znaczenie: – Pamięć o powstaniu w getcie warszawskim jest dla mnie bardzo ważna ze względów osobistych. Chcę pamiętać o bohaterach i o pomordowanych, i chcę tę pamięć przekazać mojemu synowi. Niestety na ulicach wciąż obserwujemy liczne przejawy nacjonalizmu i rasizmu. Myślę, że powinniśmy pamiętać, do czego doprowadziły 78 lat temu.

 Magdalena Boczarska (Fot. materiały prasowe) Magdalena Boczarska (Fot. materiały prasowe)

Akcja w pandemicznej rzeczywistości: żonkilomaty i mural

Edycja akcji Żonkile 2021 jest inna, bowiem muzeum nie prowadziło naboru nowych wolontariuszy, ale 19 kwietnia skorzysta z pomocy tych, z którymi współpracuje na co dzień. To oni w poniedziałek, będą rozdawać żonkile przy stacjach metra: Politechnika, Centrum, Świętokrzyska, Ratusz Arsenał oraz dworcach Centralnym i Wileńskim.

Nowością będą również żonkilomaty: papierowe żonkile będzie można pobrać z rocznicowych słupów w wybranych miejscach w stolicy przy głównych węzłach komunikacyjnych (m.in. przy Rondzie Waszyngtona, przy ul. Marszałkowskiej, róg Hożej, przy Al. Solidarności, róg Żelaznej, przy pl. Wilsona, przy ul. Puławskiej, róg Różanej). Każdy będzie oznaczony plakatami z wizerunkiem ambasadorów akcji.

Przy metrze centrum o powstaniu w getcie przypomni też mural z wizerunkiem dziewięciu żydowskich kobiet, które walczyły w powstaniu w getcie oraz wspierały powstańców poza murami getta, zdobywając broń i prowadząc akcję dywersyjne. Mural zaprojektowali Anna Koźbiel-Walas oraz Adam Walas przy współpracy wolontariuszek i wolontariuszy Muzeum POLIN.

Przypnij wirtualny żonkil lub noś swój własny

Muzeum POLIN przygotowuje się do rocznicy powstania w getcie warszawskim w taki sposób, by do akcji Żonkile można było dołączyć z dowolnego miejsca, również bez wychodzenia z domu. Wystarczy ze strony muzeum pobrać szablon, wydrukować go i złożyć. Zdjęcie z gotowym żonkilem warto umieścić w mediach społecznościowych i opatrzeć hasztagami: #ŁączyNasPamięć oraz #AkcjaŻonkile. Można też dodać nakładkę na zdjęcie profilowe na Facebooku lub udostępnić (albo wydrukować i powiesić w dowolnym miejscu) specjalną rocznicową grafikę.

Szkoły, biblioteki i instytucje z żonkilami

19 kwietnia to również szansa dla bibliotek, instytucji oraz uczniów ze szkół z całej Polski, by lepiej poznać historię powstania w getcie warszawskim. Pomogą w tym specjalnie przygotowane materiały edukacyjne. Każdą grupę wiekową czekają premiery filmowe i literackie:
  • Dla najmłodszych uczniów Muzeum POLIN proponuje rocznicowa opowiadania, w których autorki Zofia Stanecka oraz Justyna Bednarek poruszają takie tematy jak empatia, sprawiedliwość i strata.
  • Dla uczniów klas 4-6 szkół podstawowych powstał film „Będę pisać” (reżyseria i produkcja Hi-Story). Losy dwójki żydowskich nastolatków przed wojną i w trakcie wojny poznaje współczesna dziewczyna z Muranowa.
  • Dla uczniów klas 7-8 szkół podstawowych oraz szkół ponadpodstawowych powstał film „Muranów - Dzielnica Północna” w reżyserii Łukasza Kamila Kamińskiego. Film opowiada historię Muranowa, dawnej dzielnicy żydowskiej w Warszawie i jej mieszkańców.

Motyw przewodni akcji Żonkile 2021

W tym roku akcja Żonkile po raz pierwszy ma motyw przewodni – kobiety i ich rola w zrywie sprzed kilkudziesięciu lat. Muzeum POLIN przypomina zatem o rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, lecz także podkreśla rolę, jaką odegrały w nim kobiety. Żydówki w czasie powstania kolportowały nielegalną prasę, zajmowały się rannymi, były łączniczkami oraz walczyły z bronią w ręku, zarówno w samym getcie, jak i poza jego murami.

Kim były kobiety aktywne w powstańczej walce w getcie warszawskim? Jak zmieniały się podczas walki? Co stało się z tymi, które przeżyły wojnę? Jaki był stosunek mężczyzn bojowców do walczących koleżanek? I wreszcie: czym różnią się wspomnienia walczących kobiet od wspomnień walczących mężczyzn?

  • 18 kwietnia, o godz. 18.00 na Facebooku Muzeum POLIN odbędzie się dyskusja o kobietach walczących w kwietniowym zrywie 1943 roku. Rozmawiać będą: Sylwia Chutnik, dr Karolina Szymaniak oraz Zuzanna Hertzberg.
  • O motywach walki kobiet w powstaniu w getcie warszawskim sporo będzie też w poniedziałek o 15.00 na filmowym oprowadzaniu edukatorki i przewodniczki Muzeum POLIN Katarzyny Jankowskiej pt. "W sukience i mundurze". Widzowie poznają historie pięciu kobiet walczących w samym powstaniu w getcie warszawskim, jak i poza murami dzielnicy zamkniętej. Premiera na Facebooku Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
  • O 18.00 "Stawiam pomnik tym, którzy zginęli", czyli rozmowa Mikołaja Grynberga z ocalałą z getta warszawskiego Krystyną Budnicką.
  • O 20.30 zaś koncert online Pawła Szamburskiego, i J.H. Sokołowskiej pt. "Córki, matki, robotnice" zadedykowany kobietom. Premiera na Facebooku Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Więcej o rocznicy powstania w getcie warszawskim, akcji Żonkile i powstaniu w getcie na stronie: polin.pl.

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze