Odkrywanie miasta - tajemnicze piękno Szczecina

Wszystko zaczęło się od domu. Od secesyjnej kamienicy, w której Monika Szymanik zamieszkała „trochę cudem, trochę przypadkiem”, dzięki wymianie mieszkań komunalnych. –Nie wierzyłam, że ktoś chciałby zamienić lokal w zabytkowym budynku z 1904 roku na nasz, co prawda po remoncie, ale jednak pozbawiony ducha historii. A tu proszę – opowiada Monika Szymanik, która dziesięć lat temu wprowadziła się wraz z rodziną do jedynej w pełni zachowanej secesyjnej kamienicy w Szczecinie. Budynek przy ul. Świętego Wojciecha 1 zachwyca przepiękną klatka schodowa, finezyjnym prześwitem bramowym, marmurową fontanną na dziedzińcu i secesyjną „budką” portiera, nad którą mieści się płaskorzeźba dłoni trzymającej pochodnie – symboliczny strażnik mieszkańców tego miejsca.

Kamienicę wzniesiono wedle projektu Friedricha Liebergesella na zlecenie Alberta Netza, właściciela Cesarsko-Królewskiej Firmy Spedycyjnej, której siedziba mieściła się w pysznych apartamentach od frontu, za fasada pełna roślinnych, secesyjnych ozdobników. W mieszkaniu Moniki w oficynie, czyli od strony dziedzińca, również czuć ducha przeszłości. Zachowały się sztukaterie, drewniane podłogi, posadzka w kuchni i – jej zdaniem największa ozdoba mieszkania – płytki ścienne w kuchni, przedstawiające kwitnące lilie wodne. –Trochę żałuję, że w moim mieszkaniu wszystko już było odsłonięte, gdy się do niego wprowadziłam. Cała robotę wykonał poprzedni lokator, Zygmunt Duczyński, założyciel alternatywnego teatru Kana.

Płytki schowane były pod gruba warstwa farby, zresztą w wielu kamienicach zamiast skuwać – co jest na szczęście niezwykle pracochłonne – po prostu je zamalowywano. Dzięki temu ocalały.

Pasja Moniki Szymanik do tajemniczego piękna Szczecina zyskała realne kształty na nowym etapie życia. –Po latach wychowywania dzieci i zajmowania się domem postanowiłam, po czterdziestce, wrócić do pracy. Zależało mi, by połączyć ją z pasją, i pomysł podsunęła mi nasza kamienica. Kupiłam nowy telefon, służący mi również za aparat, ruszyłam w miasto i zaczęłam robić zdjęcia – śmieje się Monika.

– Gdy studiowałam powojenne zdjęcia lotnicze Szczecina, odkryłam, że moja kamienica jako jedyna w całym kwartale miała dach. Może dlatego ocalała. Pozostałe powaliły nie zniszczenia wojenne, ale decyzje o powojennej rozbiórce – cegły przeznaczono na odbudowę Warszawy. Każdy szczecinianin o tym wie – dodaje Monika i tłumaczy: – Specyficzna sytuacja powojenna, całkowita wymiana ludności, niepewność granic oraz „niemieckość” miasta sprawiły, ze ślady przeszłości nie były tu dobrze traktowane. Dziś, po 75 latach, dorasta trzecie pokolenie ludzi, którzy się z nim w pełni utożsamiają. - Chyba po prostu musiał upłynąć czas, byśmy docenili piękno tego miasta – zastanawia się Monika.

– Pochodzę z Gorzowa Wielkopolskiego, w Szczecinie mieszkam od 15 lat, ale może właśnie jako osobie z zewnątrz łatwiej mi było się nim zachwycić? Po czym dodaje: –Dziś lepiej cieszyć się tym, co przetrwało, a jest tego sporo, niż żałować budynków, które zniszczono.

Podczas okrągłego roku wędrówek, gdy zbierałam materiał na mój profil na Instagramie, który potem przerodził się książkę „Kamienica w lesie...”, odkryłam masę zachwycających, poukrywanych po całym Szczecinie śladów przeszłości.

– Ślady przeszłości są dla mnie ważne tak samo jak ludzie, którzy te miejsca zamieszkiwali – przyznaje Monika. –Miałam szczęście poznać jednego z przedwojennych mieszkańców mojej kamienicy. Wracałam akurat z synem ze szkoły, patrze, a na ławeczce, na podwórzu siedzi starszy pan z żoną i dwiema córkami. Wyglądali na zagubionych, wiec zapytałam, czy mogę im jakoś pomóc. Szybko przeszliśmy na niemiecki, bo z wykształcenia jestem germanistka. Okazało się, że jako pięciolatek uciekł stąd w 1945 roku. Zaprosiłam go do siebie, potem poprosiłam sąsiadów, by pokazali mu mieszkanie, w którym mieszkał.

Była masa emocji. Okazało się, że on również fotografuje, jego zdjęciami zainteresowała się Café Berlin [w Szczecinie], w której miałam wernisaż zdjęć. Całkiem możliwe, że przetłumaczę pamiętniki jego siostry, a on napisze wstęp do niemieckiego wydania „Kamienicy...”, tak nasze losy splotły się nieoczekiwanie. Kto wie, co jeszcze z tego wyniknie?