Grecja: Pałac w Knossos

Autobusy linii 3 i 4 odjeżdżają w stronę Knossos co 10 minut z przystanków obok dworca z połączeniami na wschód. Jadą one wzdłuż 25-Avgoústou (zatrzymując się jeszcze przy placu Venizélou), a potem za miasto drogami Odós-1821i Evans. Jeśli wynajmiesz samochód, musisz jechać tą samą trasą. Zaraz przed wejściem na teren wykopalisk, w dół zbocza po lewej stronie jest darmowy parking, który pozwala uniknąć płatnych postojów rozmieszczonych wzdłuż drogi. Dojazd taksówką z centrum Iraklionu kosztuje ok. 6 €. Przed ogrodzeniem w Knossos znajduje się częściowo odbudowany postój dla karawan, przy którym starożytni podróżnicy zatrzymywali się, by odpocząć i napoić swe zwierzęta. Wystarczy jednak wejść na drogę, a przywitają nas współczesne wodopoje: drogie tawerny i stoiska z tandetnymi pamiątkami.

Komnaty królewskie

Nazwa Komnat królewskich nie ma nic wspólnego z domysłami czy fikcją – są to po prostu najwspanialsze komnaty w Knossos. Już same Wielkie Schody (teraz zamknięte dla turystów) stanowią arcydzieło sztuki projektowania: są nie tylko godnym wprowadzeniem do wystawnie udekorowanych pokoi, ale również nieodłączną częścią całego budynku – masywna klatka schodowa wypełnia światłem niższe kondygnacje. Podobne rozwiązania, zwykle kończące się dziedzińcem na najniższym poziomie, są nieodłączną cechą Knossos i przypominają zwiedzającym o tym, jak bardzo Minojczycy cenili sobie komfort i jak wprawnie umieli go sobie zapewnić.

Dowody na zamiłowanie do luksusowego stylu życia można znaleźć już w Apartamentach Królowej (dziś oglądanych zza szyby), za potężną Salą Kolumnad przy wejściu na schody (można się tam dostać, schodząc drewnianym przejściem). Główny salon udekorowano słynnym freskiem z delfinami (to reprodukcja, a oryginał znajduje się w Muzeum Archeologicznym w Knossos oraz fryzami przedstawiającymi kwiaty i abstrakcyjne spirale. Po obu stronach pomieszczenie wychodzi na dziedzińce zaopatrujące salon w powietrze i światło. (…) apartamenty stanowią imponujący przykład minojskiej architektury, zwłaszcza zaciemnione przejście do królewskiej łazienki (obecnie jedynie częściowo odsłoniętej). Mieści się tam gliniana wanna, osłonięta niskim murem (prawdopodobnie bywała zasłaniana, gdy z niej korzystano) i słynna toaleta ze „spłuczką” (dziura w ziemi z rurami odprowadzającymi nieczystości – spłukiwano je za pomocą wiadra z wodą).

Osławiony system kanalizacyjny Knossos był zestawem połączonych ze sobą glinianych rur, biegnących pod większą częścią pałacu. Przewodnicy nigdy nie przepuszczają okazji, by podać wodociąg za dowód rozwoju cywilizacji minojskiej i rzeczywiście, system jest imponujący, zwłaszcza biorąc pod uwagę rury odpływowe i uszczelki, które zapobiegały niepotrzebnemu zalewaniu pomieszczeń. Z drugiej strony, nie wiadomo ile wody faktycznie płynęło pod pałacem.

Wielkie Schody prowadzą na piętro znajdujące się nad domeną królowej, do pomieszczeń zwanych Komnatami Króla (obecnie niedostępne dla zwiedzających). Ich wystrój jest bardziej surowy. Zwiedzających wita potężny przedsionek, znany jako Hol Straży Królewskiej (lub jako Hol Kolumnad), którego ściany udekorowano powtarzającym się wzorem tarczy. Zaraz za nim mieści się Hol Podwójnych Toporów, uznawany za osobistą komnatę króla. Pomieszczenie podzielone jest na dwie części, jedna zapewnia prywatność, a w drugiej odbywały się audiencje. Nazwa komnaty pochodzi od wzoru podwójnego topora wykutego na każdym kamiennym bloku w sali.

Sala Tronowa i pozostała część pałacu

U szczytu Wielkich Schodów (trzeba znów wrócić na drewnianą klatkę schodową) mieści się charakterystyczny dla pałaców minojskich, rozległy główny dziedziniec. W starożytności otaczały go wysokie budynki, a dzisiaj to płaski kawałek pustej przestrzeni. Na jego północno-wschodnim krańcu widać wejście do Sali Tronowej, kolejnej atrakcji Knossos. W zaskakująco małej komnacie stoi kamienny tron ze żłobionym oparciem. Bezpośrednio za nim widnieje odmalowany fresk przedstawiający dwa gryfy. Wzdłuż ścian ustawiono kamienne ławy, a cała scena zdaje się sugerować, że dawniej przesiadywał tu król wraz ze starszyzną (…)

Pozostałe zakątki pałacu można zwiedzić, błąkając się po korytarzach i rozmyślając o legendach mieszających się tutaj z rzeczywistością. Warto zobaczyć gigantyczne pithoi – pitosy, czyli zbiorniki na wodę w północno-wschodniej części ruin, zwanej warsztatami, magazyny widoczne zza Sali Tronowej oraz reprodukcje fresków w odbudowanym pokoju nad nią. Fresk przedstawia króla kapłana spoglądającego na południową stronę głównego dziedzińca, a w jego północnej części widać relief z szarżującym bykiem. Podobizna zwierzęcia rzucałaby się w oczy każdemu, kto wchodziłby przez północną bramę. Są tu też pozostałości strażnicy i akwenu, który mógł służyć do ceremonialnych kąpieli i rytuałów oczyszczenia. Zaraz za bramą znajduje się obszar teatralny (ta nazwa to kolejna pamiątka po Evansie), miejsce przypominające amfiteatr, w którym mogły odbywać się rytualne przedstawienia i tańce. Tam też zaczyna się najstarsza w Europie Droga Królewska, dawniej zapewne przecinająca całą wyspę. Do dziś pozostał jedynie stumetrowy odcinek, kończący się na murowanej ścianie pod współczesną ulicą. Można spróbować wyobrazić sobie rozmiary pałacu, przechadzając się wokół niego i spoglądając w górę. Na południu jest też kilka niewielkich, odbudowanych minojskich domków, które warto zobaczyć.

Okolice Knossos

Mając do dyspozycji samochód, można sobie urządzić przyjemną wycieczkę po okolicach Knossos. Boczne drogi przecinają zielone pola z bogatymi wioskami i winnicami rozpiętymi na niskich wzgórzach.

Do punktów docelowych można zaliczyć Myrtię, malowniczą wieś, w której znajduje się niewielkie Muzeum Kazantzákisa (…)  w dawnym domu rodziców pisarza. Archánes, leżące u stóp góry Ioúktas, to zamożne miasteczko utrzymujące się z rolnictwa, zamieszkane już w czasach minojskich. Na rynku można znaleźć niejedną restaurację, ale nie da się tu wynająć pokoju.

(…) Mieszczące się w pobliżu rynku w Archánes świetne Muzeum Archeologiczne (…)wystawia znaleziska odkopane w pobliskich ruinach, w tym ceremonialny sztylet prawdopodobnie używany do zabijania ofiar. Z Archánes można też dojechać (lub dojść, jeśli ma się czas) na szczyt góry Juktas i obejrzeć pozostałości górskiego sanktuarium z epoki minojskiej oraz podziwiać fantastyczne widoki na Knossos, z którym sanktuarium było związane, i bardziej odległe północne wybrzeże.

W Vathipetro, ok. 4 km na południe od góry, znajdują się minojska willa oraz winnica (wt.–nd. 8.30–15.00, wstęp wolny), niegdyś centrum sprawowania władzy nad leżącymi na południe od Archánes obszarami rolniczymi. Na terenie willi znaleziono pokaźny zbiór narzędzi rolniczych i unikalną prasę winiarską, która wciąż stoi na swoim miejscu. Jest tu wiele pozostałości po starożytnych budynkach, są też żyzne uprawy winorośli (okolice Archánes zalicza się do największych producentów win na Krecie). Ich obecność po 3,5 tys. lat sprawia, że w Vathypetro mieści się najstarsza, wciąż funkcjonująca winnica w Europie, a być może i na świecie. W leżącym 2 km na południowy wschód Choudétsi znajdziesz wspaniałe Muzeum Instrumentów Muzycznych Świata (www.labirynthmusic.gr), założone przez cieszącego się sławą na Krecie irlandzkiego instrumentalistę Rossa Daly’ego, który tu mieszka. Kolekcja obfituje w instrumenty strunowe i perkusyjne (wiele z nich niezwykle rzadkich) z całego świata. Muzeum mieści się na południowym skraju wsi, naprzeciwko Baru Paranga.

Informacja przygotowana wg przewodnika "Podróże z pasją. Grecja"