Blisko 100 lat temu (I wydanie w 1923 r. ) Janusz Korczak powołał do życia Maciusia, małego chłopca, który po śmierci ojca-króla, musi stanąć na czele państwa. Sam autor twierdził, że to powieść dla dzieci i dla dorosłych. Najmłodszych ma zachęcać do zmieniania świata, ale też uczyć, że każda decyzja ma konsekwencje – dla starszych jest jak zwierciadło, w którym odbijają się wyolbrzymione wady dorosłości.
Stary król umiera. Mimo sprzeciwu części doradców na tronie zasiada jego mały synek. Malec nie potrafi jeszcze nawet czytać, a cóż dopiero mówić o sprawowaniu władzy królewskiej. Skazany na gwałtowne dojrzewanie, z żalem obserwuje inne dzieci, bawiące się beztrosko w mieście. Czasami incognito wyrusza z pałacu, żeby zobaczyć, jak żyją poddani. Za każdym razem ministrowie zarządzają jednak specjalnie przygotowania do przejazdu monarchy, więc to, co chłopiec widzi, jest nierzeczywistym obrazem stolicy. To tylko jeden z elementów polityki, wobec której mały król jest bezsilny. Dochodzą do tego inne sprawy wewnętrzne: oszustwa urzędników, bieda państwa, a wreszcie sprawy zagraniczne i wojna z władcami sąsiednich krain.
Książki o przygodach małego króla czytałam w dzieciństwie. Z tej dawnej lektury pamiętałam jedynie ogólny zarys fabuły. I może jeszcze to, że była bardzo smutna. Chętnie sięgnęłam więc po nową edycję powieści. Na nowo zaangażowałam się w losy Maciusia, wraz z nim przeżywając odejście ojca i bezradność wobec lekceważenia przez dorosłych. Chciałabym ustrzec go przed błędami i powiedzieć, co robi nie tak… Ale niestety nie da się przeżyć za kogoś życia. Bo „Król Maciuś Pierwszy” to alegoria, w której – jak w życiu – jest wszystko: i radość, i smutek, i zabawa, i choroba, i prawdziwi przyjaciele, i nielojalni współpracownicy, i piękne podróże, i odpowiedzialność za błędy. I choć smutek sprzed lat powrócił, a styl pokazywania świata jest niepoprawny według dzisiejszych standardów, zachęcam każdego dorosłego do lektury.
Autorka ilustracji do bieżącego wydania, Marianna Oklejak, została wyróżniona w konkursie Książka Roku 2011 Międzynarodowej Izby ds. Książek dla Młodych (Ibby). Edycja książkowa w twardej i miękkiej oprawie. Powieść dostępna także jako audiobook.
Wydawnictwo WAB, Warszawa 2011, s. 287