Inteligencję można zmierzyć nie tylko za pomocą testów IQ – świadczą o niej nasze codzienne wybory i zachowania. Dzięki badaniom naukowym udało się wyodrębnić pulę charakterystycznych czynności, które częściej obserwuje się wśród osób z wysokim ilorazem inteligencji niż u tych z niskim IQ.
Co ciekawe, spora część z wymienionych zachowań nie jest społecznie aprobowana. Często przypisuje się je osobom... dziwnym i wyalienowanym. Skąd bierze się taka korelacja? Nie chodzi wcale o to, że ludzi inteligentnych jest na świecie mniej – statystycznie iloraz IQ wyższy niż 100 punktów uzyskuje 50% populacji. Oznacza to, że średnio co drugą osobę w społeczeństwie można uznać za inteligentną.
Chodzi raczej o postępowanie w poprzek odgórnie ustalonych norm. Ludzie inteligentni często wyłamują się ze schematów i lubią iść własną drogą, zamiast bezrefleksyjnie podążać za grupą. Dużo głębiej analizują też rzeczywistość, co nierzadko prowadzi ich do przygnębiających, pesymistycznych wniosków. Pociąga ich to, co nieoczywiste i skomplikowane – dlatego z punktu widzenia przeciętnej lub mało inteligentnej osoby mogą wydawać się dziwni. W końcu po co zaprzątać sobie głowę czymś, na co nie ma się wpływu, albo analizować trudne do zrozumienia dzieła sztuki? A jednak to właśnie pragnienie przeniknięcia myślą czegoś, co wydaje się skomplikowane, nieoczywiste czy nieodkryte, świadczy o głodzie intelektualnych wyzwań, który odczuwają ludzie inteligentni.
Jak takie podejście do świata przekłada się na życiową praktykę? Sprawdź, ile z poniższych cech łączy cię z osobami wysoce inteligentnymi. Pamiętaj, że nie wszystkie muszą występować u ciebie jednocześnie.
Ludzie inteligentni są szczęśliwsi, gdy spędzają czas sami zamiast w grupie. Dowiodły tego badania naukowe opublikowane w „The British Journal of Psychology”. Dr Satoshi Kanazawa, który kierował zespołem badawczym, tłumaczy tę zależność teorią „paleo szczęścia”. Według niej mózgi wielu z nas wciąż działają podobnie, jak u naszych przodków z czasów prehistorycznych, gdy warunkiem przetrwania było ścisłe trzymanie się grupy. Ludzie inteligentni lepiej radzą sobie z wyzwaniami, które przynosi im współczesny świat, dlatego nie jest im potrzebny tak intensywny kontakt z innymi. Wolą spożytkować wolny czas na rozwój intelektualny i realizowanie własnych ambicji.
Wśród osób inteligentnych jest dużo więcej pesymistów i osób lękliwych. Badania przeprowadzone na 3700 członkach stowarzyszenia Mensa ujawniły, że dużo częściej występują u nich zaburzenia lękowe (20%) i zaburzenia nastroju (27%) niż w ogóle społeczeństwa. Na potwierdzenie tej tezy można przytoczyć także fakt, że wśród ludzi dotkniętych Zespołem Lęku Uogólnionego średni iloraz IQ jest wyższy niż w populacji.
Prawdopodobnie wynika to z refleksyjnej natury ludzi inteligentnych, którzy są bardziej świadomi problemów współczesnego świata, takich jak globalne ocieplenie, konflikty zbrojne, głód, ubóstwo. Częściej też wykraczają swoim spojrzeniem ponad potoczne obserwacje i dostrzegają absurd, niesprawiedliwość i cierpienie wpisane w ludzkie losy – nie tylko będąc ich naocznymi świadkami, ale także za pośrednictwem literatury, sztuki czy teatru. To wszystko powoduje, że osoby inteligentne częściej martwią się oraz odczuwają niepokój.
Czytaj też: 5 egzystencjalnych pytań, które powinien zadać sobie każdy
Osoby, które dostrzegają fatalizm ludzkiego życia, siłą rzeczy muszą sobie z nim jakoś radzić, aby zachować równowagę psychiczną. Dlatego osoby inteligentne tak lubią czarny humor. Jest on dla nich niczym wentyl bezpieczeństwa, który obniża poziom lęku i niepokoju. Spełnia on dwie funkcje: pomaga zaakceptować ponurą prawdę o świecie, a jednocześnie rozładowuje napięcie i daje iskierkę pocieszenia.
Mózgi osób inteligentnych lubią intelektualne wyzwania na każdym polu. Dlatego prawdziwą satysfakcję sprawia im obcowanie z muzyką, która nie jest łatwa i przyjemna jak pop. Oczywiście nie wyklucza to tańczenia do przebojów JLo – ale gdy człowiek inteligentny chce się „nakarmić” duchowo i intelektualnie, sięgnie raczej po gatunek typu jazz, muzyka klasyczna, rock progresywny. Złożone utwory stanowią dla niego znacznie trudniejsze wyzwanie i częściej go zaskakują. Rozszyfrowywanie ich nieoczywistej linii melodycznej jest znacznie bardziej stymulujące dla osoby inteligentnej niż podrygiwanie nogą do prostej piosenki pop.
Jak już ustaliliśmy, osoby inteligentne lubią zagłębiać się w skomplikowane meandry rzeczywistości i rozkładać na czynniki pierwsze zachodzące w niej procesy. Z tego powodu rozmowa „o pogodzie” jest dla nich istną męczarnią. Dzięki swojej inteligencji dość łatwo mogą opanować sztukę prowadzenia jałowych konwersacji, ale nigdy nie będą one dla nich tak satysfakcjonujące jak rozmowa na konkretne, poważne tematy.
Czytaj też: Nienawidzisz small talku? To jedno zdanie sprawi, że pójdzie ci gładko i zdobędziesz sympatię rozmówcy
Co ciekawe, ludzie inteligentni nie mają problemu z przyznaniem się do niewiedzy w jakimś temacie. Nie jest to bynajmniej przejaw skromności, tylko racjonalnego spojrzenia na rzeczywistość. Już Sokrates mawiał „wiem, że nic nie wiem” – co miało motywować współczesnych mu ludzi do nieustannego podważania przyjętych z góry tez, zadawania pytań i własnych poszukiwań intelektualnych. Właśnie taką postawą wobec świata prezentują ludzie inteligentni – dążą do ciągłego poszerzania zasobu swojej wiedzy, zamiast tkwić w przekonaniu, że wszystko już pojęli i są nieomylni.
Według badan naukowych istnieje zależność między chronotypem, jaki reprezentujemy, a naszym poziomem IQ. Odkryto ją, gdy w jednym z eksperymentów przebadano IQ tysięcy dzieci, a następnie sprawdzono preferowany przez nich rytm dobowy w dorosłości. Okazało się, że maluchy o wyższym wskaźniku inteligencji (ponad 125) wyrosły na osoby, które chodziły spać o późniejszych porach. Czym to można tłumaczyć? Naukowcy ukuli teorię, według której ludzie mniej inteligentni dostosowują swoją aktywność do wschodów i zachodów słońca – tak jak to robili nasi przodkowie w czasach, gdy nie było innych źródeł światła. Późne zasypianie było z punktu widzenia ewolucji czymś nowym dla naszego gatunku, więc wraz z upowszechnieniem się takiego chronotypu rosła inteligencja osób, które pozostawały aktywne przy braku światła.
Choć osoby inteligentne lubią spędzać czas we własnym towarzystwie, nie oznacza to, że izolują się i nie są ciekawe otaczającego ich świata. W pięcioczynnikowym modelu osobowości, tzw. Wielkiej Piątce, otwartość na doświadczenia jest ściśle powiązana z wysokim IQ. Inteligencja idzie w parze z ciekawością dotyczącą innych kultur, krajów, zjawisk czy konkretnych obszarów wiedzy. Nie musi kierować nami zew przygody – wystarczy, że lubimy uczyć się nowych umiejętności, wymieniać poglądy z ludźmi z innych kręgów kulturowych, odmiennych środowisk i branż czy angażować się w nowe dla nas, ekscytujące aktywności. Ciekawość może objawiać się także pod postacią częstych wizyt w muzeach, galeriach, chodzenia na premiery filmowe i teatralne, widowiska, odczyty, pikiety, performanse. Zaprzeczeniem inteligencji jest z kolei stagnacja: brak zainteresowania nowościami kulturalnymi, zjawiskami społecznymi, brak potrzeby poznawania osób spoza swojego kręgu znajomych i rodziny czy brak potrzeby zwiedzania nowych miejsc, chociażby w naszych bliskich okolicach.
Ostatnią cechą ludzi inteligentnych, która na pewno poprawi humor bałaganiarzom, jest umiejętność funkcjonowania w chaosie. Seria eksperymentów przeprowadzonych przez profesor psychologii Kathleen Vohs z Uniwersytetu w Minnesocie dowiodła, że ludzie otoczeni bałaganem są bardziej kreatywni i częściej wpadają na nowe, ciekawe pomysły. Naukowczyni przekonuje, że dom, w którym panuje rozgardiasz, odzwierciedla wolny, nieskrępowany bieg myśli jego właściciela, który nie boi się zrywać z tradycją i cechuje go świeże, nieszablonowe myślenie. Ci z kolei, którzy wszystko lubią mieć poukładane, zazwyczaj są w swoim myśleniu dość konwencjonalni i zachowawczy, co może blokować ich rozwój.
W świetle tych ustaleń nie dziwi, że Albert Einstein miał wieczny bałagan na swoim biurku, które na wielu archiwalnych zdjęciach wprost ugina się pod ciężarem papierów i dokumentów. Gdy komentatorzy pytali go o przyczyny takiego chaosu, uczony odpowiadał inteligentnie i celnie: „Jeśli zabałaganione biurko jest oznaką zabałaganionego umysłu, to co w takim razie mówi o człowieku puste biurko?”.
Einstein zwykł też mawiać, że wyobraźnia i kreatywność jest ważniejsza od wiedzy książkowej. Oto, co doradzał rodzicom, aby ich pociechy wyrastały na ludzi inteligentnych: