- Jasne cele w postaci wyzwań bądź zadań,
- Równowaga pomiędzy poziomem wyzwania a własnymi umiejętnościami,
- Aktualna, nieoddalona w czasie informacja zwrotna na temat skuteczności podejmowanego wysiłku,
- Zawężenie koncentracji tylko do zadania, które stoi przed nami,
- Poczucie, że ma się wpływ na to, co i jak się robi,
- Utrata samoświadomości i poczucie, że wykonywanie danej czynności jest satysfakcjonujące i staje się nagrodą samą w sobie.
Flow w biurze
Csíkszentmihályi odkrył, że nawet wykonując codzienne czynności zawodowe, możemy doświadczyć stanu totalnego przepływu, ale też, co ciekawsze, że prawdopodobieństwo doświadczenia flow w trakcie pracy jest dużo większe niż w czasie wolnym.
Utrata poczucia samoświadomości, będąca jednym z wyznaczników doświadczenia przepływu, może kojarzyć się z czymś groźnym i niebezpiecznym, jest ona jednak stanem przejściowym, który wynika z faktu, że nasz system nerwowy nie jest w stanie przetwarzać więcej niż 110 bitów informacji na sekundę. – Żeby mnie słuchać i rozumieć, co mówię, musicie przetwarzać około 60 bitów na sekundę – mówi Csíkszentmihályi w swoim wystąpieniu na TED.com. Z tego powodu nie można słuchać więcej niż dwóch osób. Prawdziwe zaangażowanie w ten całkowicie pochłaniający proces, jakiego doświadczamy w stanie flow, nie pozostawia dość dużo uwagi, żeby myśleć o problemach w domu. Nie da się nawet odczuwać głodu czy zmęczenia.
– Tożsamość ciała znika ze świadomości, bo nie posiada wystarczająco dużo uwagi, aby robić dobrze coś, co wymaga dużej koncentracji i jednocześnie czuć, że istnieje. Istnienie więc zostaje tymczasowo zawieszone – twierdzi psycholog.
To może hamować przepływ
Dlaczego w pracy ma być nam łatwiej osiągnąć doświadczenie przepływu niż w czasie wolnym – kiedy swobodnie decydujemy o tym, co i jak chcemy robić? Jak wyjaśnia Csíkszentmihályi, wiąże się to ze specyficznymi warunkami koniecznymi do pojawienia się stanu flow, czyli – ustrukturyzowaną formą, jasnymi celami, określonym zakresem zadań, informacjami zwrotnymi i adekwatną dla umiejętności danej osoby formą wyzwań. Tymczasem czas wolny charakteryzuje się brakiem struktury i to od każdego osobiście zależy, w jaki sposób tę strukturę zbuduje. Co prawda pasje, konkretne zainteresowania i hobby wymagają odpowiedniego poziomu umiejętności i wyznaczają cele, co sprzyja doświadczeniu przepływu, jednak większość osób odpoczywa biernie, tracąc kontrolę nad zarządzaniem czasem wolnym, co zdecydowanie utrudnia doświadczenie stanu flow.
Mimo to stan flow jest bardzo często niedoceniany. Wynika to ze stosunku ludzi do pracy. I potwierdzają to badania, w których okazało się, że chcielibyśmy pracować mniej i przeznaczać więcej czasu na rozrywkę oraz odpoczynek, chociaż to właśnie praca częściej dostarcza pozytywnych doświadczeń przepływu. Z czego to wynika?
Na pewno duży wpływ na taką postawę ma tzw. stres organizacyjny, który jest reakcją na trudne sytuacje – takie, które są sprzeczne z oczekiwaniami, a wymagają zaakceptowania, niejako wbrew sobie. Do sytuacji, które sprawiają, że środowisko pracy odbiera się jako niesprzyjające, należą: niedogodne fizyczne warunki, przeciążenie bądź niedociążenie, brak albo niski poziom kontroli nad pracą, niejasność lub konfliktowość roli pełnionej w zespole, złe stosunki interpersonalne oraz brak możliwości rozwoju zawodowego.