Zespół Capgrasa to tajemnicze urojenie, w którym bliscy przestają być bliscy. Chory żyje w przekonaniu, że zastąpiły ich obce, choć identycznie wyglądające osoby. Jakie są objawy zespołu Capgrasa i jak wygląda jego leczenie?
Wyobraź sobie, że wracasz do domu, a drzwi otwiera ci człowiek, który wygląda identycznie jak twój mąż, tylko nim nie jest. Choć jego gesty, głos, zachowanie są identyczne jak u twojego męża, ty wiesz, że to oszust, który tylko się za niego podaje. Co stało się z prawdziwym mężem? Zniknął, uprowadzony przez kosmitów, roboty lub podmieniony przez sobowtóra. Brzmi jak koszmarny sen? Dla osoby cierpiącej na zespół Capgrasa jest koszmarną rzeczywistością.
Zespół Capgrasa to bardzo rzadkie zaburzenie psychiczne, w którym chory jest mocno przekonany, że bliska mu osoba zostały zastąpiona przez sobowtóra. Nie próbuje jej jednak odnaleźć ani dociekać, dlaczego tak się stało, całą energię koncentrując na zdemaskowaniu oszusta. Towarzyszy mu silne przekonanie, że „sobowtór” ma niecne zamiary. Staje się więc wobec niego podejrzliwy i agresywny, a z czasem wręcz niebezpieczny. W skrajnym przypadku osoba chora projektuje zespół Capgrasa na siebie – gdy przegląda się w lustrze widzi nie własna twarz, a swojego sobowtóra…Nie działają żadne próby przekonania osoby dotkniętej zespołem Capgrasa, że jest w błędzie. Mimo braku logicznych przesłanek uparcie tkwi w swoim przekonaniu.
Zespół Capgrasa otrzymał nazwę od nazwiska francuskiego psychiatry Josepha Capgrasa, który jako pierwszy go opisał. W 1923 roku leczył pacjentkę, która żyła w przeświadczeniu, że jej mąż i syn zastąpieni zostali klonami i chcieli ją skrzywdzić.
Przyczyny zespołu Capgrasa nie są do końca zbadane. Wiemy, że towarzyszy schizofrenii, zwłaszcza paranoidalnej, choć nie tylko. Ryzyko jego wystąpienia pojawia się w przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej oraz depresji. Pojawia się zaawansowanych fazach demencji i choroby Alzheimera. Może również wystąpić w wyniku uszkodzenia niektórych partii ośrodkowego układu nerwowego. Zespół Capgrasa bywa efektem udaru, padaczki, guzów mózgu, urazu czaszkowo-mózgowego. Także zaburzeń hormonalnych, zwłaszcza niedoczynności tarczycy. Może towarzyszyć cukrzycy i atakom migreny. Zanim jednak wpadniemy w panikę, pamiętajmy, że zespół Capgrasa jest przypadłością na tyle rzadką, że nadal, mimo postępu w nauce, owiany jest wielką dozą tajemnicy. Wiemy za to, że zespół Capgrasa częściej dotyka kobiety niż mężczyzn (w stosunku 3 do 2).
Chory na zespół Capgrasa jest leczony przez psychiatrę i neurologa, którzy wywiad przeprowadzają także wśród członków rodziny. Zachorowanie na zespół Capgrasa wymaga złożonej diagnostyki: rezonansu magnetycznego i tomografii komputerowej, które wykluczą zmiany w obrębie mózgu, badania EEG, by odrzucić podejrzenie padaczki, badań hormonalnych, które zweryfikują stan tarczycy. Ponieważ czasem zespół Capgrasa bywa efektem zatrucia, je również należy wykluczyć.
Zespół Capgrasa nie jest łatwy do leczenia. Chory nie chce wierzyć, że cierpi na urojenia. W ponad połowie przypadków zespół Capgrasa można jednak wyleczyć farmakoterapią połączoną z psychoterapią. Najczęściej stosuje się terapie poznawczo-behawioralną, by zmienić wzorce myślowe osoby chorej i sposób, w jaki postrzega bliskie osoby. Co ciekawe, zespół Capgrasa ma szansę ustąpić, jeśli fizycznie odseparuje się osobę chorą od „sobowtóra” jej bliskiego.
Źródła:
Marta Cygoń-Pawlicka, „Zespół Capgrasa – co to jest, jakie są objawy i sposoby leczenia?”: https://wylecz.to/psychologia-i-psychiatria/depresja-leczenie/ [Dostęp: 31.10.2023]
Adriana Kawecka, „Zespół Capgrasa – przyczyny, objawy, leczenie”: https://gemini.pl/poradnik/artykul/zespol-capgrasa-przyczyny-objawy-leczenie/ [Dostęp: 31.10.2023]