Dzieci w Polsce są ofiarami przemocy – i to na ogromną skalę. Taką diagnozę potwierdzają badania Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, przeprowadzane co 5 lat od 2013 roku. To jedno z nielicznych kompleksowych źródeł o problemie. Wnioski są porażające. I bardzo, bardzo smutne.
Rany z dzieciństwa zostają w nas na zawsze. Wiemy to nie tylko przepracowując swoje doświadczenia na terapii. Naukowcy potwierdzają, że to jedno z największych zagrożeń rozwoju, zdrowia psychicznego i fizycznego. Zwiększa ryzyko zaburzeń psychicznych w dorosłym życiu, a także zachowań autodestrukcyjnych. Jest powodem dramatycznie wysokiego wskaźnika prób samobójczych wśród nastolatków. Tymczasem aż 79 proc. dzieci w Polsce przynajmniej raz w życiu doświadczyło przemocy, a 52 proc. doświadczyło jej w roku poprzedzającym badanie.
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę od 2013 roku co 5 lat przeprowadza kompleksowe badanie, by poznać skalę przemocy wobec dzieci. Pod uwagę bierze zarówno przemoc psychiczną, jak i emocjonalną, wykorzystywanie seksualne, zaniedbanie oraz parentyfikację (czyli sytuację, w której dziecko przejmuje na siebie rolę opiekuna – zamiast rodzica). Badanie sprawdza też zależności pomiędzy formą doświadczanej przemocy, a późniejszymi samookaleczeniami i próbami samobójczymi. Próbuje określić, jakie mogą być czynniki ochronne, które zmniejszą ryzyko wiktymizacji.
Najczęstsza to ta doznawana od rówieśników (66 proc.), następnie od bliskich dorosłych, której doświadczyło aż jedno na troje dzieci. Ojcowie i matki krzywdzą swoje dzieci w podobnym stopniu, choć ojcowie są bardziej skłonni stosować przemoc fizyczną, zaś matki – psychiczną. Poraża skala wykorzystania seksualnego. Aż 26 proc. dzieci i nastolatków doświadczyło go bez kontaktu fizycznego. Co to znaczy? Że miało kontakt z ekshibicjonizmem, uwodzeniem w internecie, doświadczyło niechcianego sekstingu lub seksualnej przemocy słownej. 8 proc. dzieci doświadczyło wykorzystania z kontaktem seksualnym. 23 proc. dzieci jest zaniedbywanych emocjonalnie, a 20 proc. parentyfikowanych. 14 proc. dzieci jest świadkiem przemocy w domu, co również ma druzgocący wpływ na ich kształtującą się osobowość.
Czynniki wystąpienia przemocy wobec dzieci nie zmieniają się za bardzo na przestrzeni lat. Są to choroba psychiczna domownika, nadużywanie alkoholu lub narkotyków przez domownika oraz brak wsparcia społecznego ze strony dorosłego.
Niestety taki stan rzeczy niesie dramatyczne skutki. Aż 22 proc. dzieci okalecza się, a 9 proc. ma za sobą próbę samobójczą. Wiemy też, jak konkretny rodzaj przemocy wpływa na te tendencje. Doświadczenie przemocy rówieśniczej czterokrotnie zwiększa szanse samookaleczeń, zaś przemocy seksualnej – czterokrotnie próby samobójczej. Trzykrotnie większe ryzyko próby samobójczej pojawia się też w wyniku przemocy ze strony bliskich dorosłych...
W całej tej potworności danych, są i światełka nadziei, że coś się zmienia. Przez ostatnie pięć lat spadł odsetek dzieci, które doświadczają przemocy fizycznej. Być może jest to związane z rosnącą świadomością społeczną związana z tym, że bicie powinno być nieakceptowalne i ma zgubny wpływ na rozwój. Kampanie społeczne i edukacyjne najwyraźniej przynoszą efekty. Spada też odsetek osób, które doświadczają przemocy ze strony bliskich dorosłych (choć nadal jest on wysoki!). Niestety rośnie za to odsetek dzieci doświadczających przemocy rówieśniczej, i to zarówno fizycznej, jak i psychicznej.
Pełen raport przeczytać można na stronie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę.
Przy okazji badania przypominamy numer Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży: 116 111