We wrześniu 1941 r. rozpoczęła się blokada Leningradu. Trwała do 27 stycznia 1944! 900 dni śmierci, głodu, lęku, zobojętnienia, walki o przetrwanie, ale też miłości, zazdrości, troski o atrakcyjność, plotek o sąsiadach. 900 dni doświadczeń krańcowych.
Wspomnienia z okrążonego miasta zostały zebrane przez Ośrodek Karta w tomie „Oblężone” – zbiorze relacji 3 leningradek, które uniknęły losu blisko miliona mieszkańców-ofiar śmiertelnych. Pierwsza z nich, Jelena Koczyna, jest młodą kobietą, żoną Dimy i matką Leny. Na bieżąco dokumentuje rozkład życia – jej dziennik to studium głodu o wyjątkowej sile przekazu. Mężczyzna, który w trzecim tygodniu blokady mówi : „Jedz, proszę, ty musisz karmić Lenę. Nie myśl o mnie. Ja nie jestem głodny” – kilka miesięcy później nie może powstrzymać się od zjedzenia dwudniowego przydziału chleba, gdy wraca z piekarni do domu.
Kolejna autorka to Olga Bergholc, poetka, która wkrótce po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej zaczęła pracować w leningradzkim radiu. Staje się „głosem oblężonego miasta”, a jej twórczość, jej przesłanie w eterze wyrażają nadzieje i emocje mieszkańców. To na jej głos czekają, gdy pada wiadomość o miejscowym przełamaniu blokady.
Ostatnie zapisy, autorstwa Lidii Ginzburg, pisarki i intelektualistki, przybrały z kolei formę narracji prowadzonej w 3. osobie. Obiektem obserwacji jest abstrakcyjny, modelowy leningradczyk i typowy los człowieka oblężonego. W swoją opowieść pisarka wplata zasłyszane (lub wyimaginowane, lecz możliwe) dialogi, obrazy z ulicy, z fabrycznej stołówki, schronu; przywołuje rytuały, których ludzie kurczowo trzymają się z obawy przed popadnięciem w totalny chaos.
We współczesnym języku wojna stała się „operacją wojskową”. Zanim stanie się „projektem”, a głównodowodzący „kierownikiem projektu” warto sięgnąć po dramatyczne świadectwo cywilów, którzy byli skazani na udział w takiej operacji.
Przełożyły Agnieszka Knyt, Elwira Milewska-Zohn, Ośrodek Karta, Warszawa 2011, s. 194