Wojtek Kurtyka. Ikona świata wspinaczkowego, filozof, intelektualista i jednocześnie najbardziej tajemnicza postać na górskiej scenie. Choć od rzeczonej sceny i życia publicznego konsekwentnie stronił i wciąż stroni, dał się w końcu namówić jednej osobie – Bernadette McDonald na spisanie swojej historii. I dobrze, bo od tej długo wyczekiwanej biografii nie sposób oderwać się ani na moment.
Bernadette McDonald to ceniona kanadyjska autorka książek o tematyce górskiej, która ma na swoim koncie takie bestsellery, jak „Tomaž Humar” (2008), „Ucieczka na szczyt” (2011), „Alpejscy wojownicy” (2015), przetłumaczone na wiele języków i wielokrotnie nagrodzone. Autorce udało się trafnie i szczegółowo stworzyć portret wspinacza o niezwykle złożonej osobowości oraz jego wpływie na światową wspinaczkę.
Wojtek Kurtyka to światowa legenda świata alpinistów i himalaistów. Laureat Złotego Czekana, którego przyjęcia kilkakrotnie wcześniej odmówił, wybitny acz równocześnie skomplikowany indywidualista, filozof zaczytany w książkach, skrupulatnie analizujący życie sportowiec, wciąż doskonalący swój górski warsztat alpinista, wreszcie twórca stylu alpejskiego w atakowaniu najwyższych szczytów – pomimo tak wielu twarzy z biografii McDonald wyłania się kompletny i spójny obraz Polaka. Snuje historię jego życia poprzez wydarzenia w jego życiu wspinaczkowym (jak uznane za jedno z najważniejszych dokonań XX wieku przejście Świetlistej Ściany Gasherbruma IV, pierwsze przejście zimowe północnej ściany Trollveggenu w Norwegii, trawers trzech szczytów masywu Broad Peak, wschodnia ściana iglicy skalnej Trango Tower), przeplatając je płynnie opowieściami o życiu prywatnym Wojtka jako dwukrotnego męża i ojca, a nawet jako przedsiębiorcę importującego towary z Indii.
Kurtyka zawsze twierdził, że najważniejsza dla niego jest ścieżka góry, wolność, jaką daje wspinaczka w najczystszej postaci oraz połączenie ze skałą. Znamienne jest to, że żaden z jego uzdolnionych partnerów wspinaczkowych (m.in. Szwajcar Erhard Loretan czy Brytyjczyk Alex MacIntyre) nigdy nie zginął ani nawet nie doznał poważnego urazu. Kurtyka zawsze profesjonalnie oceniał warunki wspinaczkowe i przedkładał bezpieczeństwo swoje i swoich partnerów ponad zdobycie szczytu. Za wspaniałymi i wybitnymi dokonaniami szła sława i rozgłos, które nigdy nie uwiodły wpinacza. Sam fakt, że na jego biografię przyszło nam czekać tak długo, świadczy o tym, jak zapamiętale opierał się jej powstaniu. Ze swoją filozofią hołdowania wolności wymyka się z definicji sportowca czy filozofa, a niechęć do nagród, wyróżnień i waloryzacji utwierdza w przekonaniu, że Kurtyka ma niezwykle artystyczną duszę. To człowiek niebywale krytyczny wobec samego siebie, w książce niejednokrotnie gani siebie za oznaki próżności i innych niszczycielskich wg niego ciągot. Jako wspinacz skalny osiągnął najwyższy poziom, zawsze stawiając na czele estetyczne, klarowne i wybitnie piękne linie. Dbał o czystość stylu, niejednokrotnie nie odnajdując zrozumienia w zespole wspinaczkowym.
Książka urzeka bezkompromisowością jej bohatera, jego zamiłowaniem do tytułowej sztuki wolności, pędem do działania na własnych zasadach i duchowością –niejednokrotnie stojącymi w kontrze z trendami w środowisku himalaistów. Jego niesztampowa i niezwykle konsekwentna postawa oraz niebywała umiejętność słuchania umysłu, emocji i ciała w pełni urzeka czytelnika. Jakby tego było mało – Kurtyka jako nieliczny w swoim środowisku miał – i ma go nadal – prawdziwy dar ujmowania swoich przeżyć i myśli w piękne słowa. Taka kombinacja czyni z niego wspinacza niezwykłego pod wieloma względami.
Wojtek Kurtyka ruszył ze swoją partnerką od pióra Bernadette McDonald w kilkuletnią podróż literacką, pełną życzliwości, wzajemnego szacunku i zaufania. I tym razem również nie zawiódł. Z tej współpracy powstała subtelna acz rzetelna biografia, napisana szlachetnym i jednocześnie prostym językiem. To lektura obowiązkowa dla miłośników gór, ale i dla tych, którzy chcieliby przeczytać historię niezwykłego człowieka spisaną w przepiękny, solidny i jednocześnie nienachlany sposób.
Kurtyka. Sztuka wolności, Bernadette McDonald, Agora 2018