Mózg najintensywniej rozwija w okresie ciąży i w pierwszych latach życia dziecka. Najpierw powstają wszystkie jego części, komórki nerwowe – neurony, a później połączenia między nimi nazywane synapsami. Mózg jest najbardziej energochłonnym narządem organizmu – do intensywnego rozwoju potrzebuje odpowiednich składników odżywczych, przede wszystkim kwasów z grupy omega-3. Istnieją również inne sposoby na stymulację mózgu dziecka – np. odpowiednia zabawa.
Najintensywniejszy rozwój mózgu
Mózg dziecka rozwija się od momentu poczęcia i trwa przez wiele lat po urodzeniu. Szczególnie istotne dla rozwoju ośrodkowego układu nerwowego są pierwsze 3 lata życia. W ciągu 1. roku życia dziecka wielkość jego mózgu zwiększa się prawie trzykrotnie, by w wieku 5 lat osiągnąć wagę mózgu osoby dorosłej. W chwili narodzin dziecko posiada już 100 miliardów neuronów. Każda z tych komórek tworzy połączenia z innymi komórkami nazywane synapsami. Neurony i synapsy nie są odpowiedzialne jedynie za myślenie. Odgrywają również istotną rolę w rozwoju funkcji motorycznych, czuciowych i metabolicznych, ale także prawidłowe widzenie, słyszenie, odczuwanie smaku oraz w komunikacji z innymi narządami za pośrednictwem nerwów i hormonów. W ciągu pierwszych 2 lat życia w mózgu dziecka w każdej sekundzie tworzą się dwa miliony nowych połączeń. Szczególnie intensywny rozwój mózgu zachodzący w czasie pierwszych 3 lat życia wpływa na całe przyszłe życia dziecka.
Nieocenione kwasy tłuszczowe
Rodzice mogą aktywnie wspierać intensywny proces rozwoju mózgu, np. poprzez zbilansowaną dietę dziecka, dostarczającą różnorodnych składników odżywczych w odpowiednich ilościach i proporcjach. Dla rozwoju mózgu szczególnie istotne są odkryte w mleku matki w 1982 roku wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3, do których zaliczamy kwas dokozaheksaenowy (DHA), kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz kwas alfa-linolenowy (ALA). Kwas DHA jest głównym składnikiem budulcowym kory mózgowej, natomiast kwasy EPA i ALA są jego prekursorami – kwas ALA po dostaniu się do organizmu przekształca się w kwas EPA, który z kolei przekształca się w kwas DHA. Innym miejscem, gdzie kwasy omega-3 są szczególnie potrzebne, są komórki oka, a dokładnie siatkówki. Dla niemowląt najlepszym źródłem cennych kwasów jest mleko matki, ponieważ zawiera je w odpowiednich ilościach i proporcjach.
Stymulacja mózgu poprzez zabawę
Poza właściwym sposobem żywienia istnieją inne sposoby stymulacji mózgu w pierwszych latach życia dziecka. Istotna jest na przykład odpowiednia ilość bodźców wzrokowych, słuchowych czy czuciowych. Do małego dziecka trzeba mówić, trzeba mu pokazywać i trzeba je dotykać – szczególnie w pierwszych latach życia odpowiednie bodźcowanie wpływa na prawidłowy rozwój ośrodkowego układu nerwowego. Mówiąc o stymulacji rozwoju mózgu dziecka i odpowiednim bodźcowaniu, myślimy między innymi o wystroju pokoju czy łóżeczka dziecka oraz o zabawkach. Zabawki stymulujące mózg powinny być w żywych kontrastowych kolorach, nie powinny jednak pobudzać naraz zbyt wielu zmysłów (nie powinny być równocześnie zbyt kolorowe, zbyt świecące czy dźwiękowe). Często zapomina się o tym, jak ważny jest dotyk, dlatego należy wybierać zabawki o różnych fakturach czy w zróżnicowanym kształcie. Warto korzystać z prostych i różnorodnych rekwizytów – przedmioty domowego użytku, jeśli tylko są bezpieczne, mogą być wartościowym zabawkami. By dostarczać dziecku nowych wrażeń, zabawki warto również zmieniać, jednak nie oznacza to konieczności kupowania wciąż nowych! Zabawki można chować na jakiś czas, a następnie ponownie podsuwać je dziecku, które potraktuje je jako zupełnie nowe przedmioty.
Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt. Mleko matki zawiera wszystkie składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.
Autor: lek. med. Agnieszka Rudzka-Kocjan, specjalista pediatra, ekspert BebiProgram.pl