Początki anoreksji to szukanie rozmaitych „zdrowych” diet, bardzo częste poruszanie tematów związanych z jedzeniem, poszukiwanie „dobrych” przepisów, książek kucharskich, liczenie – z czasem wręcz obsesyjne – kalorii oraz eliminowanie z diety kolejnych produktów. Zatem uwagę rodziców powinno zwrócić także to, że u nastolatki tematem przewodnim staje się jedzenie.
Anoreksja – co to jest?
Anoreksja, inaczej nazywana jadłowstrętem psychicznym, jest jednym z zaburzeń odżywiania. Ten zespół chorobowy prowadzi do bardzo dużego spadku masy ciała, rozmaitych zaburzeń pracy całego organizmu, a nieleczona może doprowadzić nawet do śmierci.
Początki anoreksji
Jak rozpoznać chorobę? To pytanie, które często zadają sobie rodzice nastoletnich dzieci, bo to właśnie one najczęściej chorują na anoreksję. Zaburzenie pojawia się zwykle w okresie dorastania. I przede wszystkim dotyczy dziewczynek, a także młodych kobiet, które stanowią około 95 proc. wszystkich przypadków. Wiąże się to prawdopodobnie z większym poziomem stresu, który dotyczy dziewczynek w okresie dojrzewania, a także z większą presją otoczenia dotyczącą ich wyglądu. Z badań wynika, że na anoreksję choruje około 2 proc. młodych ludzi – najczęściej dochodzi do tego między 12 a 25 rokiem życia.
Co dzieje się z nastolatkiem, który cierpi na anoreksję? Na co należy zwrócić uwagę?
- Spadek masy ciała.
- Spożywanie posiłków w samotności.
- Przygnębienie.
- Intensywne ćwiczenia.
- Nadmierne przyglądanie się sobie i przekonanie, że jest się „grubasem”.
- Przesiadywanie w łazience, szczególnie po posiłku (odgłosy wymiotowania).
- Posiadanie suplementów na odchudzanie czy leków na przeczyszczenie.
- Zanik miesiączki u nastolatki.
Warto zaznaczyć, że nastolatki potrafią bardzo długo ukrywać swoją chorobę. Spadek masy ciała tuszują dużymi ubraniami, a odgłosy wymiotowania – na przykład strumieniem wody. Posiłków nie jedzą z rodziną, ale zabierają je do swojego pokoju, tak aby nikt nie wiedział, że lądują one w koszu. Zatajają przyjmowanie leków na przeczyszczenie czy na odchudzanie, dlatego tak ważna jest czujność rodziców. Często zdarza się także, że początki anoreksji to szukanie rozmaitych „zdrowych” diet, bardzo częste poruszanie tematów związanych z jedzeniem, poszukiwanie „dobrych” przepisów, książek kucharskich, liczenie, z czasem wręcz obsesyjne, kalorii oraz eliminowanie z diety kolejnych produktów. Zatem uwagę rodziców powinno zwrócić także to, że u nastolatki tematem przewodnim staje się jedzenie.
Objawy anoreksji
Anoreksja może przybierać bardzo różne postaci, ale do najczęściej wymienianych objawów fizycznych zalicza się:
- ciągłe zmęczenie, brak energii;
- bezsenność;
- pogorszenie kondycji skóry – bladość, suchość, zmatowienie cery;
- wypadanie włosów, łamiące się paznokcie;
- uszkodzenia dziąseł i zębów, stany zapalne w jamie ustnej;
- zaburzenia trawienia, bóle jamy brzusznej, biegunki, zaparcia, wzdęcia;
- częste ważenie i mierzenie;
- zaburzenia pracy serca i nerek;
- pogorszenie jakości kości, osteoporoza;
- zanik miesiączki.
Przyczyny anoreksji
Przyczyny anoreksji mogą być genetyczne, ale mogą być również nabyte. To zaburzenie odżywiania, ale to także zaburzenie psychiczne. Chorujące ciało jest następstwem chorującej psychiki. Jeśli mowa o zaburzeniu nabytym, przyczyny upatruje się w presji, której poddawane są młode dziewczyny i kobiety. Atrakcyjność fizyczna, kult ciała, który bardzo promuje współczesny świat, często przyczyniają się do pojawiania się zaburzenia.
Przyczyną anoreksji może być także najbliższe otoczenie młodej osoby – rodzice, opiekunowie, nauczyciele. Nakładana na nastolatka presja, wyśrubowane oczekiwania, wszelkie naciski, które mają na celu wymuszenie, by dziecko odnosiło sukcesy, starało się mocniej, było „inne”, „lepsze” – sprawiają, że traci ono poczucie własnej wartości, czuje się bezradne, niewystarczająco dobre. Obsesyjne odchudzanie staje się dla niego sposobem na odzyskanie kontroli, poczucia sprawczości choćby w tym jednym obszarze. Dążenie do utraty masy ciała to niebezpieczna pułapka – efekt bowiem nigdy nie jest zadowalający.
Leczenie anoreksji
Ponieważ u źródła choroby często leży kryzys psychiczny, emocjonalny, leczenie anoreksji jest trudne i długotrwałe. Niestety nie ma leków na anoreksję, ale z racji tego, że jest to zaburzenie psychiczne, podczas leczenia często włącza się leki przeciwdepresyjne czy przeciwlękowe, jednak wiodącą rolę odgrywa psychoterapia. Ma ona na celu doprowadzenie do sytuacji, w której chory przejmuje kontrolę nad obsesyjnymi myślami związanymi z odchudzaniem. Bardzo ważnym elementem jest także praca nad poczuciem własnej wartości i nad akceptacją siebie, swojego ciała.
Często, z powodu wyniszczenia organizmu, leczenie anoreksji rozpoczyna się na oddziale szpitalnym – po to, by w pierwszej kolejności ratować życie i zdrowie fizyczne pacjenta. Na kolejnym etapie, kiedy stan zdrowia wywołany anoreksją nie zagraża życiu, leczenie może odbywać się ambulatoryjnie. Konieczna jest też praca z psychoterapeutą – terapia indywidualna, grupowa, czasami rodzinna, farmakologiczne leczenie powikłań zaburzenia, a także praca nad ustaleniem (najlepiej we współpracy z lekarzem dietetykiem) nowych zdrowych nawyków związanych z jedzeniem.