Nasz mózg nie tylko reaguje na obserwowane zjawiska, ale aktywnie przewiduje, co może się wydarzyć w przyszłości. Robi to na podstawie wcześniejszych doświadczeń oraz kontekstu sytuacyjnego. Tak głosi teoria kodowania predykcyjnego, znana z neurobiologii i psychologii poznawczej.
Według wspomnianej koncepcji mózg nieustannie buduje i uaktualnia dane z otoczenia, by zmniejszać rozbieżności między przewidywaniem przyszłości a rejestrowaniem teraźniejszości. Celem jest jak najwyższa skuteczność pracy mózgu. Kodowanie predykcyjne sprawdza się zwłaszcza jako model działania podstawowych mechanizmów percepcji zmysłowej oraz leżących u ich podstaw mechanizmów neuronalnych. Przykładowo niektóre iluzje optyczne mogą być tłumaczone jako błędne przewidywania mózgu na temat obserwowanych bodźców.
Większość naukowców testujących hipotezy teorii kodowania predykcyjnego skupiała się właśnie na zmyśle wzroku. Jednakże ostatnie badania przeprowadzone w Stockholm University Brain Imaging Centre sugerują, że w większym stopniu podatny na wpływ informacji płynących z innych zmysłów, wykorzystywanych przez mózg w procesie przewidywania, może być zmysł węchu. W jednym z eksperymentów uczestnicy wysłuchiwali werbalnych wskazówek (przykładowo: „cytryna”), a następnie prezentowano im obraz (przykładowo: cytryny lub róży) lub odpowiedni zapach. Ich zadaniem było jak najszybciej zadecydować, czy obraz lub zapach pasuje do uprzedniej wskazówki. Reakcje uczestników badania były szybsze, gdy zapach lub obraz odpowiadał oczekiwaniom.
Gdy obrazek lub zapach rozmijał się z nimi, badani potrzebowali znacznie więcej czasu, aby określić, że wskazówka i bodziec nie pasują do siebie. Co ważne, ten czas był istotnie dłuższy dla zapachów niż obrazów, co badacze interpretują jako większą zależność przetwarzania informacji zapachowych od werbalnych wskazówek.
W innym badaniu z wykorzystaniem techniki obrazowania fMRI (funkcjonalny rezonans magnetyczny) zaobserwowano, że podczas identyfikacji nieoczekiwanego, czyli niezapowiedzianego przez wskazówkę zapachu, aktywne są zarówno obszary mózgu związane z węchem, jak i wzrokiem – mimo braku wizualnych wskazówek. Być może zatem jest tak, że w przetwarzaniu bodźców zapachowych wykorzystywane są informacje płynące z innych modalności zmysłowych.