J.D. Vance przeszedł zaskakującą polityczną metamorfozę – od krytyka Trumpa, nazywającego go „amerykańskim Hitlerem”, do jego wiernego zwolennika. Wywodzący się z klasy robotniczej senator z Ohio, autor bestsellerowej „Elegii dla bidoków”, staje się symbolem nowej, narodowo-populistycznej prawicy w USA. Jak potoczy się jego dynamiczna kariera?
J.D. Vance, wybrany przez Donalda Trumpa na kandydata na wiceprezydenta w wyborach 2024 roku, to postać pełna kontrastów i zaskakujących przemian. Senator z Ohio i autor bestsellerowej książki „Elegia dla bidoków” przeszedł drogę od krytyka Trumpa i głosu amerykańskiej klasy robotniczej do jednego z jego najzagorzalszych obrońców. Historia Vance’a to jednak nie tylko radykalna metamorfoza polityczna, ale przede wszystkim opowieść o ogromnych ambicjach, które doprowadziły go ze świata literatury do Białego Domu.
James David Vance urodził się 2 sierpnia 1984 roku w Middletown, w Ohio, robotniczym miasteczku o głębokich przemysłowych tradycjach. Jego rodzina, o szkocko-irlandzkich korzeniach, przeniosła się tam z gór Kentucky, niosąc ze sobą zarówno dumę, jak i wyzwania związane z trudną historią tego regionu. Dzieciństwo Vance’a naznaczone było niestabilnością. Jego ojciec, Donald Bowman, i zmagająca się z uzależnieniem od narkotyków matka, Bev Vance, rozwiedli się, gdy był mały. J.D. został wychowany głównie przez swoich dziadków, których określał jako „najlepsze, co go w życiu spotkało”. „Mamaw” i „Papaw” stali się dla niego najważniejszymi mentorami i źródłem wsparcia.
To właśnie te doświadczenia stanowią podstawę jego książki „Elegia dla bidoków” (oryg. „Hillbilly Elegy: A Memoir of a Family and Culture in Crisis”), gdzie otwarcie opisał problemy amerykańskiej klasy robotniczej – społeczności, która w jego oczach traci kontrolę nad własnym losem. Książka stała się absolutnym hitem – przez 74 tygodnie okupowała miejsce na liście bestsellerów „New York Timesa”. Szybko przyciągnęła też uwagę intelektualnych i politycznych elit USA, wywołując skrajne opinie. Dla jednych była to szczera analiza trudnej rzeczywistości, dla innych zaś zbiór stereotypów o „białej” Ameryce. „Elegia dla bidoków” przyniosła Vance’owi sławę i otworzyła drzwi do kariery publicznej. Jego surowy portret społecznych problemów w Ohio oraz Appalachach sprawił, że zaczęto traktować go jako eksperta od spraw amerykańskiej klasy robotniczej.
Bestsellerowa książka Vance'a doczekała się nawet ekranizacji. W filmie Rona Howarda z 2020 roku w postać matki Vance’a wcieliła się Amy Adams, a babcię, którą autor darzył niezwykłą miłością, zagrała Glenn Close. Dostępny na Netflixie dramat zgarnął nominacje do wielu prestiżowych nagród, w tym Oscarów i Złotego Globu.
W 2003 roku, jako świeżo upieczony absolwent liceum, zaciągnął się do Korpusu Piechoty Morskiej. Służył podczas wojny Iraku jako kapral w sekcji ds. informacji publicznej.
„Służyłem mojemu krajowi honorowo i kiedy pojechałem do Iraku, zobaczyłem, że zostałem okłamany — że obietnice establishmentu zajmującego się polityką zagraniczną były kompletnym żartem” – powiedział.
Po ukończeniu studiów na Ohio State University i Yale Law School Vance pracował w Dolinie Krzemowej w firmie z branży kapitału podwyższonego ryzyka (tzw. venture capital) prowadzonej przez kontrowersyjnego miliardera Petera Thiela. Thiel, mentor Vance’a, wywarł istotny wpływ na jego światopogląd, który z czasem stał się bardziej konserwatywny. Po kilku latach Vance wrócił do rodzinnego Ohio, zakładając organizację non-profit Our Ohio Renewal, której misją jest wspieranie młodzieży z uboższych środowisk. W 2019 roku współzałożył firmę Narya Capital, inwestującą w start-upy technologiczne.
Pomimo sukcesów zawodowych, Vance czuł, że jego powołanie to służba publiczna. Po pierwszych rozważaniach nad startem w wyborach, J.D. w końcu postanowił kandydować do Senatu USA. W 2022 roku zdobył miejsce w Senacie jako pierwszy od lat kandydat z Ohio bez wcześniejszego doświadczenia politycznego. W Kongresie skupił się na problemach klasy średniej i robotniczej, walcząc o interesy tych, których, jak twierdzi, elity polityczne i gospodarcze zaniedbały.
Nie jest tajemnicą, że jego wejście do polityki było pełne napięć i zwrotów. Jeszcze podczas kampanii prezydenckiej w 2016 roku Vance był jawnym krytykiem Trumpa, określając go jako „idiotę” i „cynicznego oszusta”.
– Raz myślę, że Trump to cyniczny drań jak Nixon, który nie byłby aż tak zły (a może nawet okazałby się użyteczny), innym razem, że to amerykański Hitler – napisał w prywatnej wiadomości do znajomego na Facebooku.
Z czasem jednak zaczął popierać kontrowersyjnego przywódcę i jego politykę, a także stawał się coraz bardziej zaangażowany w ruch „Make America Great Again”. Vance przypisuje tę przemianę częściowo frustracji wobec liberalnej elity, która jego zdaniem zareagowała przesadnie na wygrane Trumpa.
W 2020 roku już otwarcie wyraził swoje poparcie dla prezydenta i przyznał, że „przeszedł prawdziwą przemianę”. Krytycy sugerują jednak, że to czysty pragmatyzm – że Vance dostosował swoje poglądy, aby zyskać poparcie popularnego w Ohio Trumpa.
W Senacie J.D. Vance realizuje program narodowo-populistyczny, będąc wyrazistym głosem Nowej Prawicy. Współpracuje zarówno z konserwatywnymi senatorami, jak i z demokratami, jak w przypadku reformy bezpieczeństwa kolejowego, wspólnej inicjatywy z senatorem Sherrodem Brownem. Często wzbudza kontrowersje, szczególnie swoimi krytycznymi opiniami na temat wsparcia USA dla Ukrainy.
„Nie obchodzi mnie, co dzieje się na Ukrainie” – stwierdził Vance, co wywołało falę krytyki ze strony zwolenników bardziej tradycyjnej polityki zagranicznej.
Jednym z motywów jego politycznej filozofii jest przekonanie, że „wojna kulturowa to wojna klasowa”, i że sprzeciw wobec elit progresywnych jest konieczny dla obrony interesów klasy robotniczej. Jego inicjatywy legislacyjne obejmują m.in. ograniczenia dotyczące opieki zdrowotnej dla osób transpłciowych oraz zakaz federalnych mandatów związanych z noszeniem maseczek. W kwestii polityki zdrowotnej popiera zakaz aborcji po 15. tygodniu ciąży, z pewnymi wyjątkami.
Nominacja Vance’a na kandydata na wiceprezydenta w kampanii 2024 roku otworzyła nowy rozdział w jego karierze. Trump uznał go za godnego zaufania partnera, choć niektórzy uważali, że był to także ruch strategiczny – Vance, jako młody i ambitny polityk, mógł przyciągnąć głosy klasy robotniczej, kluczowej dla bazy wyborców republikańskich.
W relacji z Trumpem Vance pełni rolę lojalnego zwolennika, a jednocześnie nadaje współczesnej prawicy bardziej intelektualny wymiar. Sam podkreśla swój podziw dla byłego prezydenta, mówiąc, że Trump jest „najlepszym prezydentem jego życia”. Jednocześnie jest świadomy, że Trumpa czeka ograniczona kadencja, co otwiera Vance’owi przestrzeń na przyszłe, być może ambitniejsze cele polityczne.
„Trump spędzi w Białym Domu co najwyżej cztery lata. Wielkie pytanie brzmi, co nastąpi po nim” – powiedział Vance.
Vance w 2014 roku poślubił Ushę Chilukuri, prawniczkę hinduskiego pochodzenia, która obecnie pracuje jako litigator w renomowanej firmie prawniczej Munger, Tolles & Olson. Usha, absolwentka Yale, pracowała wcześniej jako asystentka sędziów, m.in. dla Johna Robertsa i Bretta Kavanaugh. Para ma troje dzieci: siedmioletniego Ewana, czteroletniego Viveka i dwuletnią Mirabel. Vance przyznaje, że pomimo różnic kulturowych jego żona wywarła ogromny wpływ na jego życie i światopogląd.
JD Vance z żoną i dziećmi. (Fot. Stephen Maturen/Getty Images)
Vance przeszedł także konwersję na katolicyzm w 2019 roku, przypisując tę decyzję fascynacji teoriami francuskiego filozofa René Girarda, które poznał dzięki Thielowi.
J.D. Vance wydaje się mieć przed sobą niezwykle obiecującą przyszłość. W wieku 39 lat zgromadził imponujący dorobek: od literackiej kariery przez działalność społeczną po politykę. Jego trudna przeszłość i umiejętność adaptacji sprawiają, że jest symbolem nowego przywództwa na amerykańskiej prawicy.
Czy J.D. Vance pozostanie lojalnym sojusznikiem Trumpa, czy też buduje grunt pod własną, ambitniejszą karierę polityczną? To pytanie wciąż pozostaje bez odpowiedzi, ale jedno jest pewne: Vance to postać, którą warto obserwować.
Źródła: „55 Things to Know About JD Vance, Trump’s VP Pick”, politico.com; „The Movie About J.D. Vance’s Life ‘Hillbilly Elegy’ Is Streaming On Netflix”, forbes.com; „How JD Vance’s Difficult Childhood Shaped His Life and Political Career”, biography.com [dostęp 06.11.2024]