O intuicji

Może cię zdziwię, ale pojęcie intuicji prawniczej jest przedmiotem wielu publikacji naukowych. Zapoznając się ze sprawą, po przeczytaniu akt dokonujemy błyskawicznej oceny i to jest ta szybka ocena intuicyjna. Po niej przychodzi czas na merytoryczną, kiedy rozpisujemy sprawę, studiujemy orzecznictwo.

I jak te dwie oceny się różnią?
Intuicja, mimo że działa z ograniczeniem analitycznej pracy rozumu, opiera się na sumie doświadczeń. Im ta suma doświadczeń jest większa, tym intuicja powinna lepiej działać. Jako prawnik ufam intuicji i rzadko mnie ona zawodzi.

Tylko wydaje mi się, że ty rozumiesz intuicję jako wynik danych, które już masz w głowie na skutek doświadczeń. Czyli zadajesz pytanie umysłowemu komputerowi, on miele wszystkie dane i wypluwa wynik, pomijając głębszą analizę. A ja intuicję pojmuję jako instynkt pierwotny. Na przykład niedawno dostałam propozycję wejścia w pewien projekt. Od człowieka, który wydaje się w porządku, oferta była atrakcyjna i wszystkie moje doświadczenia wskazały, że powinnam ją brać. A tu nagle zaczął mnie boleć brzuch. Wychodząc ze spotkania, czułam się nieswojo. I to traktuję jako intuicję, czyli sygnał z ciała, że może jednak to nie będzie dla mnie dobre.

Intuicja w czystej postaci to faktycznie instynkt, tylko u mnie za tym instynktem natychmiast biegnie rozum i do wszystkiego się miesza. Właśnie dlatego dla mnie intuicja to wynikowa owego instynktu połączona z pierwszą spontaniczną reakcją głowy, ale niepołączona z analizą problemu.

A jeśli widzisz kogoś i rozum podpowiada, że nie ma powodu do zastrzeżeń, ale czujesz jakąś niewygodę, nie wiadomo skąd, jakby coś krzyczało „Uważaj, najwyższy stopień niebezpieczeństwa!”?
Jeśli coś takiego poczuję na sali sądowej czy w życiu, włączają mi się wszystkie lampki kontrolne.

Często instynkt zdemaskuje coś, czego nie zdemaskuje rozum, a ja w te oceny pozarozumowe wierzę i najczęściej determinują one moje dalsze działania.

Ciekawe, bo prawnicy wydają się takimi twardo osadzonymi na ziemi ludźmi, którzy nie wierzą w nic, co nie zostało potwierdzone setki razy przez mędrca szkiełko i oko.
Moim zdaniem warto, by prawnicy i ludzie innych zawodów działali, używając tych narzędzi, które działają. Pamiętaj też, że praca prawnika to często podejmowanie decyzji w ciągu sekundy. Przesłuchujesz świadka i przychodzi ci do głowy pytanie, które może pogrążyć klienta albo go uratować. Kłopot w tym, że nie wiesz, jaka będzie odpowiedź świadka. Zasadą jest, że jeśli nie wiesz, jaka jest odpowiedź, to milczysz, bo to trochę jak hazard. Ale właśnie w takich sytuacjach pojawia się intuicja, która cię kusi, mówiąc, że będzie dobrze. Parę razy uległem i nie było wpadki.

Działając intuicyjnie, wyprzedzasz innych i możesz dokonać wielkich rzeczy, ale margines ryzyka jest okrutny.
Ciekawie o intuicji napisała kiedyś Maria Szyszkowska: „Mam o wiele większe zaufanie do intuicji niż do rozumu. Bo rozum podlega manipulacji, a i tak jesteśmy wystarczająco zmanipulowani, żyjąc w koniunkturalnym społeczeństwie”. Mam wrażenie, że intuicja daje nam często podpowiedzi, jak powinniśmy się zachować i one są najszlachetniejsze. Gdy włącza się rozum, zaczynamy kalkulować i dochodzić do wniosku, że coś, co jest szczerym odruchem serca, po prostu się nie opłaca.

Tak naprawdę dopiero teraz, kiedy zbliżam się do czterdziestki, zaczynam poznawać się ze swoją intuicją, dopuszczać jej głos, nie tłumić go i nie oceniać jej jako głupiej, dziecinnej podpowiedzi. Dziś pozwalam sobie na to, żeby nie ignorować intuicji, żeby ją rozpoznawać i jej ufać. Tamtej oferty nie przyjęłam. I kiedy ta decyzja już zapadła, poczułam się tak zrelaksowana jak po najlepszym zabiegu w spa. Więc chyba miałam rację.