Po 47 latach od historycznego lotu Mirosława Hermaszewskiego Polska znów zapisuje się w historii eksploracji kosmosu. Sławosz Uznański-Wiśniewski, inżynier, naukowiec i członek rezerwowego korpusu Europejskiej Agencji Kosmicznej, już w najbliższy wtorek, 10 czerwca, ma wyruszyć na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) w ramach misji Ax-4. Co wiemy o drugim Polaku, który poleci w kosmos i dlaczego jego misja jest tak ważna dla Polski?
Można powiedzieć, że Sławosz Uznański-Wiśniewski jest wręcz przeznaczony do podróży kosmicznych – urodził się bowiem 12 kwietnia, dokładnie w Międzynarodowy Dzień Załogowych Lotów Kosmicznych. To symboliczna data: tego dnia w 1961 roku Jurij Gagarin odbył pierwszy lot w kosmos, a w 1981 roku wystartował pierwszy amerykański wahadłowiec Columbia. Dlatego właśnie, jak twierdzi Sławosz, od urodzenia fascynował się kosmosem i od zawsze był on dla niego czymś więcej niż tylko odległym marzeniem. – Ta przestrzeń kosmiczna była mi bliska od samego początku – mówił Uznański-Wiśniewski podczas jednej z konferencji POLSA.
Marzenia podsycała także jego mama, która powtarzała mu, że dzięki swojej znaczącej dacie urodzenia „może sięgnąć gwiazd”, a Sławosz postanowił w to uwierzyć i żyć dla swojej pasji.
Sławosz Uznański-Wiśniewski – droga do gwiazd
Swoją edukację Uznański-Wiśniewski rozpoczął w Łodzi, gdzie uczył się w VIII Liceum Ogólnokształcące im. Adama Asnyka. W 2008 roku ukończył z wyróżnieniem Politechnikę Łódzką oraz francuski Université de Nantes, gdzie zdobył dyplomy z inżynierii, a także uzyskał prestiżowy tytuł inżyniera na École Polytechnique de l’Université de Nantes. Trzy lata później, w 2011 roku, obronił z wyróżnieniem doktorat na Université d’Aix-Marseille. Jego praca naukowa dotyczyła projektowania układów elektronicznych odpornych na promieniowanie kosmiczne – tematu kluczowego dla funkcjonowania technologii wykorzystywanej w przestrzeni kosmicznej.
Już podczas doktoratu Uznański-Wiśniewski zdobywał praktyczne doświadczenie, pracując w renomowanej firmie STMicroelectronics. Następnie współpracował z wieloma europejskimi projektami satelitarnymi, a także brał udział w ocenie europejskich technologii w ramach programu badawczego Horizon 2020. Jest autorem książki naukowej poświęconej wpływowi promieniowania na układy elektroniczne i współautorem ponad 50 publikacji naukowych. Wykładał także projektowanie systemów kosmicznych na międzynarodowych uczelniach technicznych, dzieląc się swoją wiedzą z kolejnymi pokoleniami inżynierów.
W 2011 roku rozpoczął pracę w CERN – Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych w Genewie. Odegrał także kluczową rolę przy systemie zasilania Wielkiego Zderzacza Hadronów, a w latach 2018–2020 odpowiadał za całodobowe nadzorowanie jego pracy oraz optymalizację działania. To doświadczenie umocniło jego pozycję jako wybitnego specjalisty w zakresie systemów pracujących w ekstremalnych środowiskach – i pomogło mu dostać się na pokład statku kosmicznego.
Dzięki swojemu imponującemu dorobkowi naukowemu i bogatemu doświadczeniu w projektach międzynarodowych Sławosz Uznański-Wiśniewski znalazł się w ścisłej czołówce kandydatów podczas rekrutacji Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Gdy w 2021 roku ESA ogłosiła nabór do Europejskiego Korpusu Astronautów, zgłosiło się aż 22,5 tysiąca kandydatów z całej Europy, w tym 549 z Polski. W wyniku wieloetapowego, bardzo wymagającego procesu selekcji – obejmującego testy medyczne, psychologiczne i techniczne – Uznański-Wiśniewski został zakwalifikowany jako jeden z 17 wybranych, trafiając do elitarnej grupy 11 astronautów rezerwowych.
28 czerwca 2023 roku Centrum GovTech działające przy Kancelarii Premiera ogłosiło, że Sławosz Uznański-Wiśniewski jako drugi Polak w historii poleci w kosmos. 1 września 2023 roku oficjalnie dołączył do Europejskiego Korpusu Astronautów jako astronauta projektowy ESA:
„Czekaliśmy na ten moment 45 lat! Po historycznej misji z udziałem Mirosława Hermaszewskiego, jako drugi Polak, Sławosz Uznański – członek korpusu rezerwowego ESA – European Space Agency poleci w kosmos. Serdecznie gratulujemy i nie możemy się doczekać relacji ze startu!” – podało na Twitterze w środę późnym wieczorem Centrum GovTech, międzyresortowy zespół do spraw innowacji i cyfryzacji przy prezesie Rady Ministrów.
Uznański-Wiśniewski rozpoczął wówczas intensywne szkolenie w Europejskim Centrum Astronautów w Kolonii, obejmujące m.in. treningi z zakresu obsługi stacji kosmicznej, medycyny, przetrwania w ekstremalnych warunkach oraz działania w stanie nieważkości.
ESA potwierdziła oficjalnie 5 sierpnia 2024 roku, że Uznański-Wiśniewski weźmie udział w misji Ax-4 na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej jako specjalista misji.
Czym Sławosz Uznański-Wiśniewski zajmie się w kosmosie?
Misja Ax-4, w której Sławosz Uznański-Wiśniewski weźmie udział, to nie tylko ważny krok w jego karierze, ale także historyczne wydarzenie dla polskiej nauki. Podczas pobytu na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) nasz inżynier zrealizuje 13 eksperymentów, które mają na celu rozwój technologii przyszłości i zrozumienie wpływu warunków kosmicznych na człowieka oraz nowe rozwiązania medyczne i inżynieryjne.
Wśród eksperymentów znajdują się m.in. badania nad funkcjonowaniem zaawansowanych algorytmów sztucznej inteligencji w warunkach mikrograwitacji, analiza wpływu długotrwałego pobytu w przestrzeni kosmicznej na zdrowie psychiczne astronautów, a także testy nad wykorzystaniem mikroglonów jako potencjalnych źródeł tlenu, pożywienia i substancji leczniczych w przyszłych misjach kosmicznych.
To wszystko odbywa się w ramach misji Ignis – przełomowego programu, który zainaugurowano 2 grudnia 2024 roku i który ma na celu pokazanie potencjału polskiej myśli technicznej w kosmosie.
– To wyjątkowy moment dla polskiej nauki i naszego udziału w europejskim programie kosmicznym – mówił Uznański w rozmowie z Tok FM. – Jako Polak jestem dumny, że mogę reprezentować nasz kraj.
Sławosz Uznański-Wiśniewski poleci w kosmos w skafandrze ciśnieniowym o bardzo futurystycznym wyglądzie. Uniform został stworzony przez samego Elona Muska, szefa firmy SpaceX. Jak sam mówi, projekt inspirowany był komiksami Marvela – konkretniej kostiumami Iron-Mana oraz Kapitana Ameryki. Projekt spełnia wszystkie wymogi bezpieczeństwa, ale również stawia na wygodę astronautów, czego nie można powiedzieć o skafandrach, które były używane między innymi w przypadku lotu w kosmos Mirosława Hermaszewskiego.
Są jednak wspólne mianowniki – inż. Uznański-Wiśniewski na pokład statku zabierze ze sobą flagę, którą Hermaszewski miał na swoim skafandrze w 1978 roku. Oprócz tego w kosmos polecą również polskie pierogi, ponieważ uczestnicy misji mieli możliwość wzięcia udziału w przygotowaniu posiłków na lot.
Czytaj także: Filmy o kosmosie, które warto obejrzeć
Sławosz Uznański-Wiśniewski – życie prywatne i działalność online
W życiu prywatnym przyszły astronauta oddaje się swoim pasjom, do których należą wędrówki po Himalajach, żeglarstwo i eksploracja ekstremalnych warunków. Jak sam podkreśla, aktywności te nie tylko dają mu radość, ale też są formą przygotowania mentalnego do wyzwań, jakie stawia przed nim kosmos. Jest też świeżo upieczonym mężem – w styczniu tego roku poślubił Aleksandrę Wiśniewską – posłankę Koalicji Obywatelskiej i działaczkę społeczną. Oboje zdecydowali się na przyjęcie wspólnego, dwuczłonowego nazwiska.
Swoją drogą do gwiazd dzieli się również online – na Instagramie, gdzie prowadzi profil @astro_slawosz. Śledzi go ponad 41 tysięcy użytkowników, którzy z zainteresowaniem obserwują kolejne etapy jego szkolenia i przygotowań do misji. Pod postami umieszczają wyrazy wsparcia, dodają otuchy, ale także żartują – tak jak muzyk Michał Wiśniewski, który pod jednym z postów z przymrużeniem oka uznał sukces swojego „nazwiskowego bliźniaka” za „połowicznie własny”.
Obecnie Uznański-Wiśniewski przebywa wraz z resztą załogi Ax-4 na obowiązkowej kwarantannie, mającej na celu zapewnienie maksymalnego bezpieczeństwa zdrowotnego przed startem.
Lot zaplanowany jest na najbliższy wtorek, 10 czerwca, około godziny 14:30 czasu polskiego. Cała Polska odlicza dni do misji, a internauci nie szczędzą słów wsparcia. Jak piszą w komentarzach: „Wysokich lotów i miękkiego lądowania!”.