Migreny, bezsenność, mgła mózgowa – to tylko kilka przykładów dolegliwości menopauzalnych, które bardzo utrudniają funkcjonowanie w pracy. Czy doczekamy się czasów, gdy pracodawcy zaczną uwzględniać potrzeby kobiet w okresie transformacji menopauzalnej?
Dr Katarzyna Skórzewska endokrynolożka i ginekolożka, propagująca wiedzę na temat menopauzy (między innymi na Instagramie jako dr_Menopauza), komentując niedawno ideę urlopów menstruacyjnych, napisała w social mediach o potrzebie urlopów menopauzalnych. Jej wypowiedź spotkała się ze skrajnymi reakcjami: wiele kobiet poparło ten pomysł i dziękowało jej za dostrzeżenie problemu, który jest powszechnie bagatelizowany. Pojawiły się również sceptyczne komentarze, uznające potrzebę urlopu menopauzalnego za fanaberię.
Tymczasem pomysł urlopu menopauzalnego nie wydaje się bezzasadny, skoro są kraje i firmy, które – jako benefit dla swoich pracowniczek – oferują urlopy menstruacyjne. W Hiszpanii, jako pierwszym kraju w Europie, urlop menstruacyjny został zapisany w kodeksie pracy. W Polsce pełnopłatny dodatkowy dzień wolny w miesiącu (czyli 12 dni w roku), i to niezależnie od formy zatrudnienia, w 2023 roku wprowadziła firma CD Projekt Red.
Z podobnego przywileju z pewnością skorzystałoby wiele kobiet w okresie transformacji menopauzalnej.
Choć w czasie menopauzy doświadczamy rozmaitych dolegliwości, ona sama – jak wiadomo – chorobą nie jest. Co więcej okres transformacji menopauzalnej może trwać latami, trudno więc na ten czas zawiesić pracę na kołku. Większość kobiet zaciska zatem zęby i pracuje pomimo zdecydowanie gorszej kondycji fizycznej i psychicznej. Niestety są również i takie, które nie dają rady: z badań przeprowadzonych w Wielkiej Brytanii wynika, że jedna na dziesięć Brytyjek rezygnuje z pracy z powodu dokuczliwych objawów menopauzy.
Ciekawe wnioski płyną z badania przeprowadzonego w 2023 roku na zlecenie Bank of America, na temat potrzeb dojrzałych pracownic, kultury organizacyjnej i wsparcia w zakresie menopauzy. Z raportu wynika, że 64 proc. kobiet potrzebuje świadczeń związanych z menopauzą, ale tylko 14 proc. uważa, że pracodawcy dostrzegają tę potrzebę. Najważniejszym powodem, dla którego pracodawcy twierdzą, że nie oferują świadczeń związanych z menopauzą, jest – uwaga! – fakt, że pracownice o nią nie proszą.
„Miliony kobiet cierpią w milczeniu, próbując jednocześnie uporać się z objawami menopauzy, napiętnowaniem i karierą zawodową. Dzięki temu raportowi bezpośrednio sprawdziliśmy skalę problemu, uświadamiając wyzwania przed którymi stoją pracodawcy. Naszym celem jest pomaganie kobietom na każdym etapie życia w zapewnieniu komfortowych warunków pracy” – podsumowała wyniki raportu Lorna Sabbia, dyrektor ds. rozwiązań emerytalnych w Bank of America.
Zmowa milczenia, jeśli chodzi o menopauzę, panuje w środowisku pracy również w Polsce. Wiele cennych informacji na ten można wyczytać z raportu opracowanego w 2023 roku przez Kulczyk Foundation. Okazuje się, że o menopauzie i wiążących się z nią trudnościach w pracy się po prostu nie mówi, pomimo tego, że niemal co piątej Polce zdarza się wziąć zwolnienie z powodu dolegliwości z nią związanych. Aż 56 proc. badanych kobiet nie powiedziałoby o menopauzie pracodawcy i przełożonemu. Co więcej, 46 proc. nie zdradziłoby się także przed swoją pracodawczynią czy przełożoną, a co trzecia ukrywałaby swój stan przed koleżanką z pracy. Uczestniczki badania twierdziły, że otwarte mówienie o menopauzie mogłoby zaszkodzić ich pozycji zawodowej, a nawet być powodem do zwolnienia.
Idea urlopu menopauzalnego nie została uwzględniona w raporcie, pojawiło się za to wiele innych postulatów dotyczących udogodnień dla kobiet w okresie menopauzy. Na pierwszym miejscu znalazła się możliwość pracy zdalnej na żądanie (wskazało ją aż 70% badanych). Kolejnym rozwiązaniem podnoszącym komfort byłoby zapewnienie prysznica i stworzenie pomieszczenia, w którym można się wyciszyć (66% badanych). Niemal tyle samo kobiet uważa, że ważnym benefitem byłaby możliwość większej liczby dni urlopu na żądanie – uważa tak 61 % badanych.
Raport nie pozostawia wątpliwości: potrzebujemy konkretnych zmian uwzględniających specyfikę tego okresu życia kobiet zarówno w wewnętrznych regulacjach firm, jak i w prawie pracy. Demografia jest bowiem nie ubłagana.
Taki neologizm być może już wkrótce pojawi się w słowniku, ponieważ, społeczeństwo starzeje się w galopującym tempie. Problem dotyczy zwłaszcza Starego Kontynentu, w tym także Polski. W 2050 r. udział osób w wieku produkcyjnym w populacji wyniesie 57 proc., w wieku powyżej 65. roku życia – aż 32,7 proc., natomiast w wieku przedprodukcyjnym – niecałe 11 proc. Co więcej okazuje się, że najszybciej rosnącą grupą pracownic są kobiety w okresie transformacji menopauzalnej. Trudno będzie zatem przymknąć oko na potrzeby rosnącej grupy pracowniczek.
Tematem już jakiś czas temu zajęto się w Wielkiej Brytanii, gdzie pracuje 5 mln kobiet pomiędzy 45. a 60 rokiem życia. Brytyjscy pracodawcy zaczęli wprowadzać, z poparciem Izby Gmin, zasady ochrony kobiet menopauzalnych w miejscu pracy: w niektórych firmach już teraz kobiety w okresie transformacji menopauzalnej mogą korzystać z bardziej elastycznego czasu pracy czy dodatkowego urlopu.
W Polsce firmy oferujące wsparcie kobietom w okresie okołomenopauzalnym to nadal rzadkość, choć pojawiają się już pierwsze jaskółki zmian. Jedną z korporacji, która dostrzegła potrzeby tej grupy pracownic jest Avon Cosmetics Polska. Firma wdrożyła w 2022 roku Politykę Wsparcia Menopauzalnego, której celem jest tworzenie pozytywnego środowiska pracy i przestrzeni na rozmowy o własnych doświadczeniach, a także dostarczenie wartościowych wiedzy w tym obszarze. Pracownice Avon Cosmetics Polska doświadczające objawów menopauzy i perimenopauzy mogą skorzystać między innymi z elastycznego czasu pracy i pracy zdalnej. Każda osoba w ramach przyjętej polityki ma również możliwość skorzystania z jednorazowego dodatkowego urlopu menopauzalnego (do 5 dni roboczych). Taki urlop przysługuje automatycznie kobietom w wieku 45–55 lat jako wsparcie w dni niezdolności do pracy z powodu objawów okołomenopauzalnych lub menopauzalnych. Z urlopu menopauzalnego może skorzystać także osoba w innym wieku, musi jednak mieć zaświadczenie lekarskie wskazujące na wystąpienie menopauzy, perimenopauzy i ich objawów. Do dziś we wszystkich spółkach Avon w Polsce z programu Polityki Menopauzalnej skorzystało 44 proc. uprawnionych pracowniczek.
W kontekście globalnych zmian na rynku pracy związanych zarówno ze zmianami demograficznymi (starzejące się społeczeństwo) jak i technologicznymi (rozwój sztucznej inteligencji) pakiet udogodnień dla kobiet w okresie menopauzy staje się realną szansą na przedłużenie aktywności zawodowej cennej grupy zawodowej, jaką są kobiety po 50 roku życia. Ich wiedzę, umiejętności i doświadczenie po prostu warto wykorzystać.
Źródła: Raport „Menopauza bez tabu”, 2023, Kulczyk Foundation; „Czego potrzebują menopauzalne pracownice?”, mamenolife.com; Polityka Wsparcia Menopauzalnego, odpowiedzialnybiznes.pl