Szacuje się, że około 15% dzieci cierpi z powodu nawracających infekcji, które najczęściej dotyczą górnych dróg oddechowych (katar, zapalenie zatok, ucha środkowego czy gardła). Ich główną przyczyną jest nieprawidłowe działanie układu odpornościowego, który z powodu niekorzystnych czynników środowiskowych, nie jest w stanie odpierać kolejnych ataków drobnoustrojów.
Średnio u dzieci występuje od czterech do ośmiu infekcji dróg oddechowych na rok. Częstsze choroby, nawet 10-12 razy w ciągu roku, mogą wiązać się z uczęszczaniem do żłobka czy przedszkola. Dochodzi wtedy do kontaktu z dziećmi będącymi w trakcie trwania choroby. Drobnoustroje chorobotwórcze trafiają także domu „przynoszone” przez starsze rodzeństwo.
Negatywny wpływ na odporność ma kontakt z dymem papierosowym. Dzieci rodziców palaczy zapadają zdecydowanie częściej na infekcje dróg oddechowych w porównaniu z tymi, których rodzice nie palą. Nie należy zapominać o niedoborach żywieniowych, również upośledzających funkcje układu odpornościowego.
Odporność a alergia
Układ odpornościowy jest strukturą bardzo złożoną i wszystkie jego elementy muszą dobrze funkcjonować, aby właściwie radzić sobie z atakującymi organizm drobnoustrojami. Konieczna jest również prawidłowa budowa anatomiczna i odpowiednie funkcje narządów i układów ciała człowieka. Właśnie dlatego wiele chorób bezpośrednio niezwiązanych z układem odpornościowym może oznaczać zaburzoną efektywność odporności. Częste infekcje mogą towarzyszyć krzywej przegrodzie nosa, mukowiscydozie itd. Bakteryjne powikłań bywają związane z nadkażeniem zmian na skórze i śluzówkach wywołanych są przez stany alergiczne.
Dzieci z alergią często cierpią na zakażenia górnych dróg oddechowych (zapalenie zatok, katar, zapalenie ucha środkowego). Specyficzny typ infekcji (na przykład zapalenie ucha środkowego) nawraca u dziecka z uwagi na współistniejącą alergię. Z drugiej strony, przewlekły, alergiczny nieżyt nosa bywa mylony z nawracającymi infekcjami kataralnymi nosa, które wywołane są przez infekcje wirusowe wikłane zakażeniami bakteryjnymi. „Egzotycznym” powikłaniem jest uczulenie na własne bakterie oportunistyczne dziecka, które nasilają objawy chorobowe, powodując stan zapalny i reakcję uczuleniową. Właściwe zdiagnozowanie alergii i jej prawidłowe leczenie pomaga uporać się z nawracającymi zakażeniami, a także redukuje objawy przypominające ciągłą lub nawracającą chorobę.
Częste infekcje towarzyszą współistniejącym chorobom dziecka: cukrzycy, chorobom nerek, mukowiscydozie czy refluksowi żołądkowo-przełykowemu.
Niedobór odporności
U około 10% dzieci nawracające infekcje są rzeczywiście spowodowane nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego. Niedobór odporności u dzieci może wynikać z nieprawidłowej liczbą lub proporcji komórek układu odpornościowego bądź upośledzenia funkcji obronnych tych komórek. Czasami zaburzenie wpływa też na funkcji innych elementów układu odpornościowego, na przykład specjalnych cząsteczek, zwanych komplementem.
Niedobory odporności dzielą się na:
- pierwotne, do których zalicza się 200 wrodzonych, uwarunkowanych genetycznie, chorób występujących już u malutkich dzieci, związanych z nieprawidłowymi funkcjami komórek układu odpornościowego;
- wtórne, które mogą pojawić się w każdym wieku, w wyniku chorób atakujących układ odpornościowy. Najbardziej znanym przykładem jest zakażenie wirusem HIV, niszczącym komórki układu odpornościowego.
Infekcje występujące u osób z niedoborami odporności wzbudzają duży niepokój, gdyż pojawiają się często, mają długi i ciężki przebieg, nie są podatne na standardowe leki i metody leczenia oraz powodują groźne powikłania. W przypadku niedoboru odporności u dziecka, oprócz nawracających zakażeń, można często obserwować inne, niepokojące objawy, jak przewlekłe biegunki, nawracające pleśniawki jamy ustnej, zahamowanie prawidłowego przyrostu masy ciała i wzrostu czy
zmiany ropne skóry.
Postawienie prawidłowej diagnozy wymaga przeprowadzenia badań laboratoryjnych.
Ogólnopolska sieć laboratoriów medycznych Diagnostyka prowadzi kampanię pt. „Jestem kobietą i dbam…”. 1 marca 2015 rozpoczął się trzeci etap kampanii, skierowany do kobiet i dzieci. W tym okresie laboratoria oferują specjalną 65% zniżkę na pakiety badań dla kobiet przed ciążą, kobiet w ciąży i dla dzieci do lat 16. Więcej na stronie www.kobieta.diagnostyka.pl