Dzieci o wysokiej inteligencji emocjonalnej umieją rozpoznawać, wyrażać i kontrolować emocje – zarówno u siebie, jak i innych. Ta bezcenna umiejętność pomaga im budować zdrowe relacje z otoczeniem, ale przede wszystkim sprawia, że potrafią regulować je u siebie. Dzięki temu wyrastają na dorosłych, którzy akceptują siebie, nie muszą uciekać od trudnych emocji oraz… odnoszą większe sukcesy na polu zawodowym.
Rozwijanie inteligencji emocjonalnej u dziecka to inwestycja w jego przyszłość i zdrowie psychiczne. Rodzice często jednak nie są tego świadomi. Zamiast tego skupiają się na zapewnieniu mu rzeczy materialnych, nauce języków czy np. podnoszeniu kompetencji matematycznych. Problem jednak w tym, że nawet jeśli wyposażymy pociechę w zapas specjalistycznej wiedzy – bez inteligencji emocjonalnej będzie mu w życiu bardzo trudno.
Inteligencja emocjonalna jest na przykład kluczową cechą ludzi przedsiębiorczych i liderów. Metaanalizy potwierdzają, że wyższa IE przełożonego wiąże się z wyższą oceną jego efektywności przywódczej oraz większą satysfakcją pracowników. Badania pokazują też, że wysoki współczynnik IE koreluje z wyższą satysfakcją z tego, jak potoczyła się nasza kariera i jak wiele osiągnęliśmy. Wynika to z faktu, że ludzie inteligentni emocjonalnie dobrze odnajdują się w grupie, umieją rozpoznawać mocne i słabe strony innych, a także wiedzą, jak się zachować i co powiedzieć, żeby inni czuli się w ich towarzystwie komfortowo. Dzięki temu dobrze radzą sobie z zarządzaniem konfliktami, budują dobrze zorganizowane zespoły specjalistów i cieszą się ich sympatią.
Wniosek jest prosty: jeśli chcesz wychować przyszłego człowieka sukcesu, dbanie o jego rozwój emocjonalny jest podstawą.
Naturalnie, cecha ta będzie sprzyjać twojemu dorosłemu dziecku także w życiu prywatnym. Osoba, która jest świadoma swoich emocji i umie nimi zarządzać, nie będzie się załamywać ani uciekać, gdy nagle przytłoczy ją ogrom trudności i nieprzyjemnych uczuć. To niezwykle ważna umiejętność już na etapie szkoły. Są przecież dzieci, które po niezaliczonym sprawdzianie odczuwają złość, bezsilność, rezygnację i zupełnie tracą wiarę w siebie. Ale są i takie, które choć będą odczuwać smutek, po chwili otrzepią się i pójdą dalej. Wiedzą bowiem, że jedna zła ocena nie definiuje tego, kim są – a każdy sprawdzian można poprawić. Taka postawa procentuje przez całe życie. Z kolei w relacjach romantycznych inteligencja emocjonalna pomaga budować głęboką więź, reagować na potrzeby bliskiej osoby, stawiać wyraźne granice w razie prób emocjonalnej manipulacji i szybko rozpoznawać tzw. red flagi u potencjalnego partnera.
Wszystko przemawia więc za tym, by dbać o rozwój inteligencji emocjonalnej u swojego dziecka. Dobra wiadomość jest taka, że tę kompetencję można rozwijać w każdym wieku, dlatego nigdy nie jest za późno, by wprowadzić do waszych relacji korzystne gesty, słowa czy zachowania. Poniżej wymieniamy sześć kluczowych dla wychowania dziecka inteligentnego emocjonalnie.
Nie zatajaj, nie ignoruj, nie lekceważ odczuć – zarówno swoich, jak i dziecka. W ten sposób wychowasz człowieka, który woli odcinać się od emocji, zamiast akceptować je i sobie z nimi radzić. Pokazuj dziecku, że odczuwanie smutku, zawodu, rozczarowania jest zupełnie normalne – i sama dawaj w tym zakresie pozytywny przykład. Gdy coś pójdzie nie po myśli twojej albo dziecka, powiedz głośno: „Widzę, że jesteś zły. Mi też przykro, że dziś nie udało nam się odwiedzić tego muzeum. Ale musimy się z tym pogodzić, wziąć głęboki oddech i spróbować innego dnia”. Inna sytuacja: jeśli dziecko na coś ci się skarży, nie machaj ręką i nie mów „Nie przesadzaj, to nie jest powód do płaczu”. W ten sposób błędnie dajesz mu do zrozumienia, że okazywanie emocji to coś nienaturalnego, zbędnego i pokazuje słabość. Pokaż, że dostrzegasz emocje dziecka i zachęć je do tego, by wyrzuciło z siebie negatywne odczucia. Daj mu odczuć, że jesteś przy nim, poświęcasz mu uwagę i chcesz je wysłuchać („Widzę, że jesteś przygnębiony. Chcesz mi więcej opowiedzieć o tej sytuacji? Co tak bardzo cię zdenerwowało?”).
Dawaj małemu człowiekowi przykład, jak z szacunkiem i empatią traktować innych, a rozwiniesz u niego wrażliwość na potrzeby ludzi wokół. Jedziesz z dzieckiem samochodem i widzisz, jak sąsiadka wraca do domu z ciężkimi siatkami zakupów? Zaproponuj jej podwiezienie – dziecko zobaczy, że pomaganie sobie i uprzejmość w relacjach są ważne. Jesteś świadkiem, jak ktoś nie umie otworzyć sobie drzwi? Zaproponuj: „Ten pan chyba ma problem z otworzeniem sobie drzwi. Pomożemy mu?”. Tak uwrażliwisz pociechę na to, co czują inni.
Chwal pociechę za osiągnięcia, podkreślaj, że jesteś z niej dumna, a jeśli coś jej nie wyjdzie – pokaż, że akceptujesz ją taką, jaka jest. Najgorszą krzywdą, jaką można wyrządzić dziecku, jest kazanie mu, by był kimś innym, niż jest, i podporządkowywanie go swojej wizji ideału. To tak jakbyśmy kwestionowali prawdziwe „ja” małego człowieka i wysyłali mu komunikat, że nie może być sobą, bo sam w sobie jest niewystarczający. Podwaliną zdrowego poczucia własnej wartości jest wzmacnianie w dziecku pozytywnych cech i zachowań – oraz podchodzenie ze zrozumieniem oraz akceptacją dla jego niepowodzeń.
Dzieci mogą jednak nieźle nabroić, a nawet wykazywać się świadomą agresją czy złośliwością. W takiej sytuacji oczywiście nie należy udawać, że nic się nie stało w myśl „akceptuję swoje dziecko takie, jakie jest”. Akceptacja nie równa się pozwalaniu na wszystko. Musisz jasno zakomunikować latorośli, że jej zachowanie jest niegrzeczne i np. zraniło ciebie albo rodzeństwo. Zamiast jednak ograniczać się do reprymendy, podsuń dziecku pomysł, jak może załagodzić konflikt. Możesz powiedzieć np. „Zraniłeś swoją siostrę swoim zachowaniem. Pomyślmy, jak najlepiej ją przeprosić i poprawić jej humor”.
Nauka jakiejkolwiek umiejętności wymaga ćwiczeń. Dlatego dawaj swojemu dziecku szansę, by samo mogło wykazać się swoją inteligencją emocjonalną w praktyce. Nie załatwiaj za niego wszystkich problemów. Gdy pociecha przychodzi do ciebie np. z problemem konfliktu między nią a kolegą z klasy – uważnie wysłuchaj, co ma do powiedzenia, i doradź, co może zrobić, ale nie angażuj się bezpośrednio w sytuację. Nie mów, że pójdziesz do wychowawczyni i się z nią rozmówisz albo że zrobisz w szkole aferę. W ten sposób nie dość, że dziecko nie ma szansy, by samemu nauczyć się rozwiązywać konflikty, to jeszcze zyskuje przekonanie, że jest zbyt słabe, aby zająć się własnymi problemami, i musisz to robić za nie. Interweniuj dopiero wtedy, gdy problem się powtarza.
Czytaj także: Popularny nawyk wychowawczy, który po cichu szkodzi psychice dziecka. Terapeuta apeluje do rodziców, by go nie powielali
Zapewniaj dziecko, że każde nasze niepowodzenie jest rodzajem życiowej lekcji – a błędów nie popełniają tylko ci, którzy niczego w życiu nie próbują. W ten sposób pokażesz mu, że porażki są naturalną częścią życia i każdy je miewa. Ta zasada obowiązuje nawet w prozaicznych, codziennych sytuacjach. Dziecko rozlało przez przypadek sok na podłogę? Zamiast na nie krzyczeć, powiedz: „Każdemu się może zdarzyć, ale na przyszłość bądź bardziej uważny. Chodź, wytrzemy podłogę”. Syn lub córka przynieśli dwójkę ze sprawdzianu? Powiedz, że jeśli następnym razem wcześniej zaczną się uczyć, na pewno dostaną wyższą ocenę. Pokazuj, że porażka nie jest końcem świata i zawsze można coś zrobić inaczej albo się poprawić. Tak zbudujesz nie tylko inteligencję emocjonalną u dziecka, ale także zwiększysz jego odporność psychiczną.