Room to Breathe – tak nazywa się jedna z sal w Galerii Sztuki w Manchesterze. Można tu nie tylko podziwiać sztukę, ale także poznać magię uważności.
Zwiedzanie wystaw i muzeów może być pasjonujące, bywa jednak bardzo męczące. Przeciskanie się przez tłum ludzi z aparatami wyciągniętymi w stronę obrazów nie sprzyja kontemplowaniu sztuki. Skutecznie rozprasza i tak już bardzo nadwątloną przez wszechobecne przebodźcowanie uwagę. W takich warunkach trudno podziwiać kunszt artystów. Nie sposób także poczuć i przemyśleć, jakie wrażenia wywiera na nas ich sztuka.
Są na świecie muzea i galerie sztuki, które dostrzegają ten problem i wychodzą naprzeciw potrzebie świadomego spotkania ze sztuką. W ramach kampanii Mindful Museum powstają w nich specjalne miejsca, w których zwiedzający mogą w spokoju i skupieniu pobyć sam na sam z dziełem sztuki.
Jednym z takich miejsc jest „Room to Breath” w The Art Gallery w Manchesterze. Już sama nazwa tego miejsca zachwyca. Pokój oddechu to niewielka sala na drugim piętrze Galerii, z ciemnozielonymi ścianami i przytłumionym światłem. Znajdują się w niej tylko trzy obrazy. Można je w spokoju podziwiać, siedząc na wygodnej kanapie i słuchając prowadzonej medytacji uważności. Piętnastominutowa sesja zachęca do spokojnego oddychania i uważnego obserwowania dzieł sztuki.
Jak twierdzi pomysłodawczyni kampanii Mindful Muzeum, Louise Thompson kuratorka i menedżerka ds. zdrowia i dobrostanu w manchesterskiej Galerii Sztuki, muzeum i galeria sztuki to nie tylko miejsca przechowywania i prezentacji eksponatów, ale także przestrzeń publiczna, w której można zadbać o zdrowie psychiczne. Tworząc projekt Mindful Museum, Thompson współpracowała z psychologami z Uniwersytetu Goldsmiths, badając, jak oglądanie sztuki w muzeach wpływa na zaangażowanie i samopoczucie. Okazało się, że odwiedzający, którzy oglądali te same dzieła w pokoju uważności „Room to Breathe”, czuli się bardziej zrelaksowani i bardziej zaangażowani niż ci, którzy patrzyli na nie w tradycyjnej przestrzeni galerii.
„Muzea to miejsca, w których oglądając eksponaty budujemy więź z własną tożsamością, a to pomaga nam lepiej zrozumieć siebie. (…) Proces uczenia, którego doświadczamy w muzeach, zwiększa pewność siebie, poczucie własnej wartości i samoocenę, co ma ogromny wpływ na nasze zdrowie psychiczne” – przekonuje Thompson.
Podejście „Mindful Museum” podchwyciły również inne muzea i galerie sztuki. W Muzeum Van Gogha w Amsterdamie do 2024 roku odbywały się sesje uważnego oglądania sztuki w ramach programu „Open Up With Vincent”, poświęconego zdrowiu psychicznemu. W Haarlemie w Holandii Muzeum Umysłu stworzyło własną wersję pokoju uważności, a w Victoria Gallery & Museum w Liverpoolu można podążać ścieżką uważności.
Jak jest w Polsce? Do tej pory nie słyszeliśmy o salach skupienia, ciszy, czy oddechu w polskich muzeach i galeriach sztuki. Muzeum Narodowe w Warszawie wydaje się jednak dostrzegać potencjał uważnego spotkania ze sztuką – na tegorocznej aukcji WOŚP oferuje zwiedzanie pod hasłem „Sam na sam ze sztuką”. Na zwycięzcę czeka wyjątkowe indywidualne wieczorne zwiedzanie wszystkich galerii Muzeum Narodowego. To pewna gratka dla osób, które miałyby ochotę pokontemplować obrazy, na obleganej dobiegającej końca wystawie malarstwa Józefa Chełmońskiego.
Źródło: „The new museum trend helping us regain our lost attention”, Laura Hall, bbc.com [Dostęp: 16.01.2025]