Zaburzenia odżywiania - jadłowstręt psychiczny

Najbardziej charakterystyczne jest w tym przypadku pragnienie posiadania skrajnej szczupłości ciała, usilne dążenie do zrealizowania założonych norm i ścisła ich kontrola. Zaburzenie to dotyka najczęściej młode kobiety, dziewczyny w okresie dojrzewania (choć zdarzają się również przypadki anoreksji u mężczyzn). Często chorobie towarzyszą zaburzenia hormonalne, w wyniku których kobieta przestaje miesiączkować. Występować również mogą problemy w pracy nerek, zaburzenia równowagi elektrolitowej oraz rzeszotowienie kości (osteoporoza).

Nie można w żaden sposób lekceważyć objawów i w przypadku wystąpienia zaburzeń w odżywianiu podjąć leczenie, wyniszczanie organizmu może doprowadzić do śmierci. Obawa przed otyłością ma w tym przypadku często znamiona obsesji. Osoba z tego typu zaburzeniem odżywiania może okresowo odmawiać przyjmowania pokarmów, spożywać głównie owoce, chude jogurty, płatki. Do tego dochodzi jej paniczny strach przed przytyciem, nawet wtedy, gdy cały czas chudnie lub ma niedowagę. Każde lustro, wydaje się, że wciąż pogrubia, a spożywane każdego dnia kilokalorie muszą być pod ścisłą jej kontrolą.

Oprócz odstawienia pewnych produktów z menu, mogą pojawić się u takiej osoby różne pomysły na  dodatkowe eliminowanie kaloryczności produktów, np. przez wielokrotną wymianę wody w gotującym się rosole z chudego mięsa czy odcedzania i tak już znikomych drobinek tłuszczu z zupy lub usuwania go z plasterków wędliny, byle jak najdalej, na bok talerzyka.

W jaki sposób zdiagnozować anoreksję?

Poniżej opisane zostały główne kryteria, które umożliwiają udzielenie odpowiedzi czy mamy do czynienia z anoreksją:

• odmowa utrzymania ciężaru ciała na granicy (lub powyżej niej) wagi minimalnej, określonej dla wieku i wzrostu osoby,
• duży lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością, mimo utrzymującej się rzeczywistej niedowagi,
• zaburzenie sposobu postrzegania własnej wagi oraz kształtu ciała,
• brak przynajmniej trzech kolejnych cykli menstruacyjnych (u kobiet, które są przed menopauzą).

Oprócz wymienionych wyżej kryteriów, niepokojące mogą być również takie symptomy jak:

• znacznie ograniczenie ilości spożywanych posiłków,
• zmienność nastrojów,
• wycofywanie się osoby z życia społecznego,
• intensywne treningi, wielogodzinne ćwiczenia fizyczne,
• widoczna utrata masy ciała,
• uczucie przepełnienia po zjedzeniu posiłku,
• pewne rytualne wręcz zachowania spożywania posiłków (np. układanie produktów na talerzu w ściśle określony sposób, jedzenie potraw według stałej kolejności).

Wyodrębnia się dwie postaci anoreksji:

restrykcyjną – charakteryzuje się ograniczeniem jakościowym i ilościowym spożywanych produktów; osoba z tego typu postacią anoreksji przyjmuje jedynie niewielkie ilości płynów. Odczuwa przy tym niezaspokojony głód, który w miarę pogłębiania się zaburzenia jednak zanika i doprowadza do tego, że przyjęcie jakiegokolwiek pokarmu powoduje dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Pojawia się wtedy uczucie pełności w żołądku i jednoczesne natrętne wyobrażenia na temat odkładającej się na biodrach, pośladkach czy brzuchu tkanki tłuszczowej,

bulimiczną – osoba nie może opanować uczucia głodu i "napadowo" przyjmuje duże ilości jedzenia (to, ile jedzenia w takim napadzie głodu osoba przyjmie jest trudne do określenia – może to być jeden, specjalnie zakupiony produkt albo nawet opróżnienie kilku różnych produktów z lodówki czy spiżarni). Początkowo osoba odczuwa satysfakcję z zaspokojenia głodu (zredukowane zostaje napięcie psychiczne), jednak tuż po tym pojawia się lęk i poczucie winy, świadomość, że zrobiło się coś bardzo złego. Rozwiązaniem w takiej sytuacji stają się wymioty, często prowokowane lub spowodowane przyjmowaniem środków przeczyszczających, które powodują torsje i biegunkę.

Nie powinniśmy lekceważyć żadnego z niepokojących nas zachowań. W wielu bowiem przypadkach leczenie anoreksji wymaga hospitalizacji (szczególnie, gdy np. organizm jest wycieńczony głodówką i należy przywrócić równowagę elektrolitową oraz zwiększyć wagę ciała), często nieunikniona jest pomoc psychologiczna. Warto zatem działać zawczasu.

Do objawów medycznych, powikłań, jakie mogą wystąpić w przypadku anoreksji, zaliczyć można:

• zwolnienie pracy serca,
• obrzęki,
• pojawienie się na ciele owłosienia pod postacią meszku (in. lanugo, który stanowi jeden z objawów nadmiernego wychudzenia ciała),
• wypadanie włosów,
• suchość skóry (czasem żółte przebarwienia),
• osłabienie masy mięśniowej z zanikami mięśni,
• bóle brzucha, stany zapalne układu pokarmowego,
• zanik miesiączki (zaburzenia hormonalne),
• podwyższone stężenie ogólnego cholesterolu oraz LDL (tzw. „zły” cholesterol),
• u osób długo chorujących na anoreksję: osteoporoza,
• niedokrwistość (spowodowaną niedoborem żelaza), leukopenia,
• brzęk ślinianek, nadżerka i owrzodzenia jamy ustnej i przełyku, ubytki i próchnica zębów.

Jeżeli dostrzegasz, że u bliskiej Ci osoby pojawiły się problemy związane z jej stosunkiem do odżywiania się, zdobądź się na szczerą rozmowę. Oczywiście nie każde wspominanie o diecie i odchudzaniu się, czy nawet objadanie się, muszą oznaczać, że osoba ma zaburzenia odżywiania. Stąd niezwykle istotna jest umiejętność zachowania zdrowego rozsądku, wykazanie się pewną intuicją i wiedzą w tym temacie. Nie bez znaczenia jest również uświadomienie sobie, że objawy zaburzenia odżywiania to tak naprawdę widoczny wierzchołek góry lodowej. To dopiero początek odkrywania źródła poważnych problemów natury psychologicznej i emocjonalnej.

Najważniejsze jest, by osoba, której chcemy pomóc nie straciła do nas zaufania. Dlatego tak ważne jest tworzenie przyjaznej atmosfery, bez obwiniania drugiej strony, wyrażania swoich obaw w postaci złości, pretensji, wyśmiewania czy zmuszania do przyjęcia nieodpowiednich i zbyt restrykcyjnych zasad.

Pamiętaj, że anoreksja, podobnie jak bulimia, to choroba śmiertelna. Nie można lekceważyć jej objawów.

Artykuł przygotowany przez ekspertów portalu