Przebudziłaś się kiedyś w środku nocy z przeświadczeniem, że skoro świt czeka cię klasówka z matematyki, prezentacja na geografii i pisanie rozprawki na polskim? Być może dłuższą chwilę zajęło ci uświadomienie sobie, że już dawno masz za sobą klasę maturalną. Ba, ledwo pamiętasz, kto był patronem twojego ogólniaka czy zawodówki, a rano czeka cię spotkanie nie z gronem pedagogicznym, lecz z szefostwem. Czemu dorośli ludzie wciąż miewają złe sny o szkole, choć lata temu opuścili jej mury?
To pytanie, na które zdecydowanie warto odpowiedzieć sobie przed 1 września. Wszechobecne zachęty do kompletowania szkolnej wyprawki i uczniaki pędzące na uroczysty apel w białych koszulach mogą przywołać stare niepokoje. Niewykluczone, że w najbliższym czasie zerwiesz się w nocy na równe nogi i z przerażeniem odkryjesz, że nie wiesz, jak obliczyć objętość ostrosłupa, gdzie jest źródło rzeki Missisipi, ani na jakie schorzenie cierpiała Emilia Korczyńska.
Nie ma ratunku – takie karygodne nieprzygotowanie na pewno skończy się oceną niedostateczną. Wtem, kiedy już zaczynasz rozważać wagary, przypominasz sobie, że… masz na karku znacznie więcej niż naście lat i sporo zmartwień na głowie, ale odpytywanie przy tablicy z pewnością do nich nie należy. No, chyba że dotyczy ono nie bezpośrednio ciebie, lecz twoich dzieci. A może sama po studiach zostałaś belferką i teraz to ty oceniasz stan wiedzy swoich uczniów?
Dr Alex Dimitriu, psychiatra z kalifornijskiego Menlo Park, tłumaczy, że nawet jeśli od lat nie mieliśmy do czynienia z systemem edukacji – także na wywiadówkach czy w pokoju nauczycielskim – nadal możemy miewać koszmary związane ze szkołą. Z czego biorą się sny, w których siadamy w ławce bez odrobionej pracy domowej i informacji potrzebnych do zaliczenia kartkówki? Według eksperta mogą one wynikać z faktu, że z takimi stresującymi sytuacjami po raz pierwszy zetknęliśmy się w latach intensywnego kształtowania naszej osobowości.
– Dla wielu z nas szkoła była miejscem, w którym przekonaliśmy się, co to znaczy doświadczać stresu związanego z brakiem przygotowania. Gdy w dorosłym życiu stres wywoła np. praca i deadline'y, tamte wspomnienia wracają ze zdwojoną siłą, bo wtedy po raz pierwszy czuliśmy się nieprzygotowani, byliśmy spóźnieni czy mieliśmy świadomość, że zaniedbaliśmy jakieś obowiązki – tłumaczy psychiatra.
Dylan Selterman, adiunkt psychologii na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa, dodaje, że sny o szkole bywają „bardzo bolesne”. – Ludzie często śnią, że opuścili cały semestr zajęć i nagle zdają sobie sprawę, że mogą nie zdać do następnej klasy; że nie mogą znaleźć swojej sali lekcyjnej albo że czeka ich wielki test, do którego w ogóle się nie uczyli. Może się tak dziać, ponieważ sam system edukacji jest silnie obciążający emocjonalnie dla większości osób – objaśnia.
Selterman podkreśla, że badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazały negatywne nastawienie uczniów szkół średnich. Zazwyczaj zwracali oni uwagę, że są zmuszani do nauki materiału, który nie leży w obszarze ich zainteresowań, albo straszeni karami w przypadku niespełniania wymagań. Presja i rywalizacja między rówieśnikami bywają naprawdę duże. Dane pokazują także, że wielu nastolatków nie zapewnia sobie wystarczającej ilości snu, ponieważ często zarywają noce w celu nauki.
Jak radzić sobie ze szkolnymi koszmarami sennymi?
Jeśli doświadczasz koszmarów o szkole okazjonalnie, zwłaszcza na początku września, nie masz powodów do zmartwień. Jednak jeżeli problem nawraca, a ty co drugiej nocy budzisz się zlana potem, warto spróbować zająć się stresem, jakiego doświadczasz nie we śnie, lecz na jawie. Do dyspozycji masz wiele skutecznych metod na rozładowanie napięcia.
Wśród zaleceń jest także zadbanie o odpowiednią higienę snu. Kładzenie się do łóżka codziennie mniej więcej o tej samej porze, unikanie jedzenia obfitych posiłków późną porą czy picia alkoholu, i ograniczenie korzystania ze smartphone’a w sypialni to absolutne podstawy, które dobrze jest wdrożyć na początek.
Artykuł opracowany na podstawie: Chantelle Lee, „Why You Still Have Stress Dreams About School”, time.com [dostęp: 31.08.2025]