- To, czy terapeuta jest dla nas odpowiedni zwykle okazuje się na pierwszych spotkaniach. – mówi psychoterapeutka Martyna Kowalska.
Czym warto się kierować przed wyborem ośrodka terapeutycznego? Jak go wybrać?
Przy wyborze ośrodka należy wziąć pod uwagę swoje preferencje – czy wolimy większą poradnię czy bardziej kameralny, prywatny gabinet. Warto poszukać informacji o tym, w jakim nurcie pracują terapeuci, jakie mają kwalifikacje, czy ośrodek specjalizuje się w leczeniu problemu psychologicznego, który nas dotyczy. Przed podjęciem decyzji warto zastanowić się też, jakie koszty terapii jesteśmy gotowi ponieść. Zwykle bardziej przystępne ceny oferują ośrodki, które prowadzą terapie online lub korzystają z nowoczesnych technologii, ułatwiających proces terapii.
Po czym poznać, czy terapia jest skuteczna?
Czas trwania terapii zależy między innymi od zgłaszanych problemów. Na początkowych spotkaniach terapeuta i pacjent, w ramach kontraktu terapeutycznego, wspólnie ustalają cele, czyli to nad czym pacjent chce pracować i do jakich konkretnych zmian dąży. Zmiana często wymaga czasu, ale jeżeli pacjent czuje się bezpiecznie z terapeutą i ma poczucie, że spotkania przybliżają go do realizacji celów terapii, jest to dobry wskaźnik tego, że terapia działa. Może się jednak zdarzyć tak, że pacjent ma wrażenie, iż nic się nie zmienia. Warto wtedy, przed podjęciem decyzji „co dalej”, porozmawiać z terapeutą i wspólnie rozważyć dalsze kroki – zmianę planu terapii, nurtu w jakim jest prowadzona, czy też samego specjalisty.
Czy przed podjęciem terapii można w jakikolwiek sposób sprawdzić, czy nasz przyszły terapeuta to właściwa osoba?
Przed pierwszą wizytą na pewno warto sprawdzić kwalifikacje terapeuty, to w jakim nurcie pracuje, czy ma certyfikat oraz kto go wydał. Trzeba pamiętać, że psycholog to nie to samo co psychoterapeuta. Psychoterapeuta to osoba odbywająca podyplomowy kurs w jednym z nurtów psychoterapeutycznych, który kończy się zdobyciem certyfikatu. Większość towarzystw terapeutycznych publikuje w internecie listy certyfikowanych terapeutów i każdy może się z nimi zapoznać. Bardzo ważne jest również to, czy terapeuta korzysta z superwizji, czyli – czy konsultuje swoją pracę z innymi specjalistami. Powinien to robić każdy terapeuta, niezależnie od swojego doświadczenia. Każdy pacjent ma prawo do informacji o kwalifikacjach terapeuty.
Obecnie większość psychoterapeutów ma swoje strony internetowe, dobrze jest je sprawdzić. W trakcie umawiania wizyty można też dopytać o ważne dla nas kwestie.
To, czy terapeuta jest dla nas odpowiedni zwykle okazuje się na pierwszych spotkaniach. Warto zwrócić uwagę na to, czy czujemy się dobrze w kontakcie z nim, czy czujemy się bezpiecznie. Czasami może okazać się, że światopogląd terapeuty i pacjenta znacząco się różni, wtedy terapeuta powinien skierować pacjenta do innego specjalisty.
Czy w zależności od problemu warto wybrać inną terapię?
Przed wyborem terapeuty wskazane jest poczytać o wiodących/popularnych nurtach terapeutycznych. Różnią się one podejściem do pacjenta i jego problemów, a także skutecznością w terapii danych problemów psychologicznych. Na pewno warto zwrócić uwagę na to, czy proponowana forma terapii jest tzw. terapią opartą na danych naukowych – co oznacza, że jej skuteczność jest weryfikowana w badaniach naukowych.
W zależności od rodzaju i nasilenia problemów terapeuta może także zaproponować różne formy pomocy – terapię indywidualną lub grupową, treningi umiejętności i inne warsztaty psychologiczne lub uczestnictwo w grupie wsparcia. Jeżeli problem dotyczy relacji w rodzinie warto rozważyć wybór terapeuty, który specjalizuje się w terapii rodzin lub par.
Z jakimi problemami pacjenci najczęściej przychodzą do terapeuty?
Najczęściej pacjenci zgłaszają się z objawami depresji oraz z różnymi postaciami zaburzeń lękowych. Trzeba jednak podkreślić, że wizyty u psychoterapeuty nie muszą od razu oznaczać diagnozy poważnego zaburzenia psychicznego. Często problemami zgłaszanymi przez pacjentów są na przykład problemy z samooceną, radzeniem sobie ze stresem, poczucie braku motywacji, wszelkiego rodzaju trudności w relacjach z innymi – czyli wszystko to, co utrudnia funkcjonowanie i nie pozwala w pełni cieszyć się życiem.
Czy terapia na Skype lub przy pomocy e-maila ma sens?
Mimo, iż psychoterapeuci oferują terapię online, to jednak większość z nich wciąż preferuje tradycyjne spotkania w gabinecie. Póki co, obecne możliwości technologiczne nie zastąpią w pełni tradycyjnego kontaktu z drugim człowiekiem. Jednakże badania pokazują, że terapia online w różnej formie ma wiele zalet i jest nie mniej skuteczna, jak ta prowadzona w gabinecie. Obecnie prężnie rozwija się nurt badań, dotyczących wykorzystania nowych technologii w terapii. Naukowcy badają skuteczność psychologicznych interwencji internetowych – połączonych z tradycyjną terapią lub będących jedyną formą oddziaływań. Rozwija się także rynek aplikacji mobilnych, które również mogą pomóc w terapii. Jest to duże udogodnienie dla osób, które nie mają dostępu do specjalisty lub mają ograniczone zasoby czasowe czy finansowe. Terapia online prowadzona przez sprawdzonego terapeutę na pewno jest lepszą decyzją, niż brak jakiejkolwiek formy pomocy. Warto podkreślić, że wybierając terapeutę udzielającego pomocy online stosujemy te same wymagania i kryteria wyboru, jak w przypadku tradycyjnej terapii. Sceptycznie podchodziłabym na przykład do anonimowych specjalistów, oferujących terapię za pośrednictwem maila. Najlepiej, żeby decyzja o tym, w jakiej formie ma odbywać się terapia, podejmowana była wspólnie z terapeutą, po wstępnych konsultacjach i rozważeniu wszystkich „za” i „przeciw”.
W jaki sposób technologie internetowe mogą pomóc osobom chorym na depresję?
Ze względu na powszechność depresji powstaje coraz więcej propozycji dla osób zmagających się z jej objawami. Wielu naukowców i terapeutów wspólnie pracuje nad tym, żeby doskonalić metody terapii i jak najlepiej dostosować je do potrzeb pacjenta, także wykorzystując nowe technologie. Przykładem jest projekt E-COMPARED, który obecnie realizowany jest w Europie, także w Polsce. Badanie ma na celu sprawdzenie skuteczności tradycyjnej terapii depresji, połączonej z pracą pacjenta na specjalnie stworzonym portalu. Jest to pierwszy tego typu projekt w Polsce. Mogą wziąć w nim udział osoby, które mają diagnozę lub podejrzewają u siebie depresję i chcą podjąć terapię. Zainteresowani więcej informacji znajdą na stronie projektu: streslab.eu/e-compared. Dostępna jest tam lista gabinetów z wielu rejonów Polski, w których pracują zaangażowani w E-COMPARED psychoterapeuci. Osoby, które chcą wziąć udział w projekcie same mogą wybrać terapeutę i umówić się na konsultację. Następnie, pacjent wspólnie z terapeutą ustala, czy program odpowiada jego potrzebom. Kolejnym krokiem jest wypełnienie ankiety i telefoniczna rozmowa z pracownikiem projektu, po czym pacjent jest losowo przydzielany do jednej z grup (klasycznej terapii poznawczo-behawioralnej lub tej samej terapii, połączonej z portalem internetowym) i może rozpocząć terapię.
Martyna Kowalska - psychoterapeuta w projekcie E-COMPARED, Centrum Terapii i Rozwoju ()