W ostatnich latach coraz częściej diagnozowane są u dzieci zaburzenia neurorozwojowe. Jednym z nich jest autyzm, choroba o złożonym podłożu, przy której ciężko wskazać jednoznaczną przyczynę powstawania. Dzięki rozwojowi nowych metod diagnostycznych obserwuje się wzrost poziomu jej wykrywalności. Dzięki temu lekarze i rodzice mogą odpowiednio wcześnie dobrać i wdrożyć terapię, która pomaga choremu dziecku w codziennym funkcjonowaniu. Wyniki wieloletnich obserwacji wskazują, że jednym z właściwych kierunków może okazać się specjalnie dobrana dieta, która korzystnie wpływa na stan pacjenta.
Jednostki chorobowe, takie jak autyzm dziecięcy, autyzm atypowy, zespół Aspergera oraz nieswoiste całościowe zaburzenia rozwojowe określa się mianem spektrum autystycznego - ASD. U chorych występują nieprawidłowości w codziennym zachowaniu, komunikacji oraz interakcjach społecznych. Na rozwój tych zaburzeń najprawdopodobniej wpływ mają czynniki genetyczne i środowiskowe, np. warunki życia płodowego i czynniki okołoporodowe, jednak są to problemy uwarunkowane wieloczynnikowo.
Trudno zrozumieć świat dzieci z autyzmem. Należy zdać sobie sprawę, że obok objawów behawioralnych współistnieją inne dolegliwości, także ze strony przewodu pokarmowego, które występują częściej niż u osób zdrowych. U chorych stwierdza się bóle brzucha, zgagę, mdłości, a także wzdęcia oraz biegunki. Oszacowanie skali problemu nie jest proste ze względu na trudności pojawiające się w komunikacji z pacjentem. Na podstawie przeprowadzanych badań zaobserwowano, że po wprowadzeniu odpowiedniej diety, zwykle bezglutenowej i bezkazeinowej, stan jelit się poprawia, co skutkuje także zauważalnym złagodzeniem innych objawów autyzmu, takich jak: zmienny wzorzec snu, częste i ostre zmiany zachowania, a nawet zwiększona agresja.
Istotną rolę w nasileniu objawów choroby może odgrywać zwiększona przepuszczalność błony śluzowej jelita, zwana zespołem przepuszczalnego jelita (ang. Leaky gut syndrome), która prowadzi do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego w organizmie i wpływa na rozwój dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Konsekwencją jest wzrost przenikania toksyn do krwioobiegu i rozwój nadwrażliwości pokarmowej u dzieci z ASD, która potencjalnie wpływa na pogorszenie ich samopoczucia oraz zachowania.
Eliminacja glutenu występującego między innymi w pszenicy, życie i jęczmieniu oraz kazeiny w produktach mlecznych, może być skutecznym elementem terapii, ponieważ u dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi dochodzi do nieprawidłowego rozkładu tych dwóch składników. Dieta osób z ASD zwykle jest niezbilansowana, przyczyną jest wybiórcze spożywanie jedynie ulubionych produktów. Dlatego istotne jest wprowadzenie diety pod nadzorem lekarza lub dietetyka. Zastosowanie odpowiedniej, indywidualnej terapii żywieniowej u osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu wymaga wykonania specjalistycznych badań. Z codziennego menu powinny zostać wykluczone nie tylko gluten i kazeina, które negatywnie wpływają na stan pacjenta, ale także produkty powodujące alergie pokarmową IgG–zależną. Alergeny te określa się np. za pomocą testu ImuPro, wykonywanego na podstawie badań krwi. Następnie specjalista zaleca odpowiednio dobraną dietę eliminacyjną, wykluczając z menu produkty, które wywołują niepożądane efekty. Wsparciem w terapii jest także probiotykoterapia, odpowiednio wyselekcjonowanymi szczepami bakterii. Najlepiej, by była także dobrana na postawie ilościowych i jakościowych badań kału, np. KyberKompakt.
Autor: Dr n. med. Mirosława Gałęcka, Instytut Mikroekologii w Poznaniu