Duchowość już ze swojej definicji jest tak abstrakcyjnym tematem, że wymyka się wszelkim definicjom. Dlatego jednak, że coraz bardziej świadomie podchodzimy do tej sfery, zainteresowali się nią naukowcy.
Teoria Howarda Gardnera o inteligencji wielorakiej już dawno rozwinęła pogląd na to, co to znaczy być inteligentnym, bo inteligencja to nie tylko nasze IQ.
Gardner rozróżnił inteligencję:
- przestrzenną,
- językową,
- logiczno-matematyczną
- kinestetyczną,
- muzyczną,
- interpersonalną,
- intrapersonalną,
- naturalistyczną.
Na liście Gradnera nie było inteligencji duchowej, która wobec bieżących problemów kulturowych i ekologicznych świata, nabiera znaczenia. Pojęcie duchowej inteligencji nazywanej też egzystencjalną określa się skrótem SQ. Co to jest? - zastanawiają się psychologowie i filozofowie. Zadają pytania, w jaki sposób ten rodzaj inteligencji może być inspiracją w podejmowaniu decyzji, interakcji z innymi i jaki może mieć wpływ na postrzeganie świata.
Prof. Robert Emmons z University of California opracował teorię, według której na SQ składają się 4 elementy:
- zdolność do transcendencji,
- zdolność do podejmowania zwiększonych duchowych stanów świadomości,
- zdolność do łączenia codziennych czynności, zdarzeń i relacji z poczuciem sacrum,
- możliwość wykorzystania zasobów duchowych, aby rozwiązać problemy w życiu.
Dlaczego jest duchowa inteligencja jest ważna? Emmons uważa, że jej potencjał można a nawet trzeba wykorzystać do zmiany ludzkich zachowań zdominowanych przez władzę, ucisk i dążenie do konsumpcji. Świat stoi w obliczu rosnących wyzwań, związanych z przeludnieniem, niedoborem żywności i wody, energii, zmiany klimatu oraz degradacji środowiska naturalnego.
Rozwiązanie tych problemów może wymagać transformacji myślenia o roli i pozycji człowieka w stosunku do świata. W szczególności chodzi tutaj o odejście od egocentryzmu na rzecz wspólnego dobra, które obejmuje rodziny, społeczności, planetę. To wymaga zmiany punktu widzenia i światopoglądu na bardziej altruistyczne podejście. Ludzie obdarzeni inteligencją duchową czują i wiedzą, że wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za dobro życia jako całości. Ten rodzaj inteligencji obdarza ludzi głębszym zrozumieniem związku człowieka z Wszechświatem, poczuciem że wszyscy stanowimy jedność.