Czy zdarzyło ci się kiedyś płakać przez sen? Obudzenie się ze łzami w oczach lub łkanie we śnie może niepokoić, jednak w rzeczywistości to dość powszechna rzecz. Najczęściej zdarza się niemowlętom i dzieciom, ale wielu dorosłych również tego doświadcza, zwłaszcza w okresach mocnego stresu. Co to oznacza? Skąd się bierze? Czy należy się tym martwić? Jak sobie z tym radzić i kiedy szukać profesjonalnej pomocy? Oto wszystko, co musisz wiedzieć o tym zjawisku.
Świat snów jest mocno związany ze światem realnym. Sny to bowiem produkty naszych doświadczeń – i chociaż niektóre są absurdalne lub abstrakcyjne, mają swoją logikę. Często odnoszą się do naszych relacji czy przeżytych wydarzeń. Są sygnałem tego, co dzieje się w naszym życiu wewnętrznym – w obszarze naszych pragnień i lęków. Oznaczają też, że coś intensywnie zaprząta nasz umysł, angażuje emocje i jest istotną częścią nas, która na jawie nie jest rozpoznana. Innymi słowy: odzwierciedlają nasz stan emocjonalny i psychiczny.
Co więcej, w trakcie snu mózg wcale się nie wyłącza. Wręcz przeciwnie, cały czas przetwarza informacje, podobnie jak ciało. Emocje, zmysły i mięśnie pozostają więc aktywne nawet podczas głębokiego snu, co może prowadzić do odgrywania we śnie rzeczywistych czynności. Kiedy śnisz, możesz więc nie tylko mówić, krzyczeć czy śmiać się, ale też wykonywać pewne ruchy, chodzić, a nawet płakać. Te procesy emocjonalne mogą jednak pojawiać się we śnie poza naszą świadomością.
Płacz przez sen to doświadczenie zaskakujące, dezorientujące i głęboko emocjonalne. Zwykle pojawia się, gdy śnimy o przykrych wydarzeniach (wojna, wypadek z udziałem rodziny, śmierć bliskich). Może też objawić się wtedy, gdy mamy jakieś problemy, ale też w sytuacjach, gdy nic nas nie martwi. Może być sposobem organizmu na przetworzenie głębszych emocji, manifestacją stłumionych uczuć lub nierozwiązanych problemów. Może też oznaczać, że zmagasz się z ukrytym żalem, stresem, lękiem lub innymi problemami psychicznymi. Kiedy zatem płaczesz we śnie lub budzisz się ze łzami w oczach, to znak, że twoja podświadomość chce wysłać ci jakąś wiadomość...
Płacz przez sen może być spowodowany wieloma czynnikami i przytrafić się każdemu: od maleńkich dzieci po seniorów. Niemowlęta płaczą przez sen, bo nie są przyzwyczajone do przechodzenia z jednej fazy snu w drugą. Dorośli – bo są wyczerpani emocjonalnie, tłumią emocje, zmagają się z depresją lub mają za sobą traumatyczne przeżycia. U osób starszych może to być natomiast spowodowane objawami demencji lub ukrytymi uczuciami związanymi z upływem czasu.
Emocjonalne rany, tłumione emocje, stres, lęk, trauma, żałoba
Powodem płaczu przez sen mogą być rany emocjonalne – jeśli budzisz się zalana łzami, może to być podświadoma ucieczka przed poczuciem dyskomfortu, udręki, odrzucenia lub bezradności. Płacz może towarzyszyć również wywołującym silne emocje snom o zmarłej bliskiej osobie lub o tym, że ktoś, kogo kochamy, zostaje ranny, umiera lub robi nam krzywdę. Wliczamy w to również sny, w których wspominamy intensywne wydarzenia oraz niepokojące sny zawierające elementy traumatyczne lub wywołujące lęk i strach.
Płacz przez sen może świadczyć też o nadmiernym stresie, ukrytym żalu, wskazywać na nierozwiązaną traumę, lęk lub depresję. Może się również zdarzyć osobie, która ma nawyk tłumienia emocji, co nie jest wielkim problemem w ciągu dnia, ale już nocą może dać o sobie znać, np. w postaci płaczu przez sen. Jeśli więc nie radzisz sobie silnymi emocjami za dnia, bądź przygotowana, że tłumione uczucia mogą ujawnić się we śnie – wtedy mózg analizuje wydarzenia ze świata jawy i stara się uporać się z przytłaczającym napięciem. Co więcej, płacz przez sen pojawia się też w reakcji na żałobę i stratę, gdy stajemy w obliczu traumatycznego przeżycia, przetwarzamy wydarzenia z danego dnia (Zygmund Freud nazwał to „pozostałością dnia”) lub wspominamy przeszłość.
Parasomnie
Jedną z przyczyn płaczu przez sen są też parasomnie, czyli zaburzenia snu charakteryzujące się nieprawidłowymi lub niepożądanymi zachowaniami, reakcjami fizjologicznymi albo doznaniami występującymi podczas zasypiania, snu lub wybudzania.
Lęki nocne to rodzaj parasomnii, których w większości przypadków nie pamiętamy po przebudzeniu. Najczęściej dotyczą dzieci i zwykle ustępują z wiekiem, ale mogą też pojawić się u dorosłych w wyniku traumy. Mogą obejmować gwałtowne poruszanie się, krzyki, lunatykowanie, a nawet płacz we śnie. Innym rodzajem parasomnii są koszmary senne, które mogą być wynikiem nadmiernego stresu, traumy lub problemów ze zdrowiem psychicznym. Gdy są intensywne, wywołują uczucie przerażenia i niepokoju, wybudzenia ze strachu, a nawet płacz przez sen. Mają one związek z tym, jak przetwarzamy trudne emocje i radzimy sobie z niekorzystnymi sytuacjami oraz lękiem. Co więcej, płacz może pojawić się też jako silna reakcja emocjonalna na świadomy sen – taki, w którym wiemy, że śnimy i możemy analizować sytuacje w nieświadomości. To oczywiście nie pozostaje bez wpływu na nasz ogólny stan emocjonalny...
Inne czynniki:
- zaburzenia zdrowia psychicznego, takie jak depresja czy zaburzenia lękowe
- zmiana leków (niektóre mogą powodować zaburzenia snu)
- zaburzenia zachowania podczas snu REM (stan, w którym możemy przez sen krzyczeć, płakać, gestykulować, szarpać się i kopać)
- zaburzenia dysocjacyjne związane ze snem
- schorzenia fizyczne (alergia, zapalenia spojówek, zablokowany kanalik łzowy)
Jak z tym walczyć?
Przede wszystkim zadbaj o odpowiednią higienę snu, postaraj się zminimalizować stres i zapewnić sobie maksymalny spokój umysłu. Co jeszcze możesz zrobić?
- Zrelaksuj ciało i umysł. Stosuj techniki relaksacyjne, np. głębokie oddychanie, aby osiągnąć stan spokoju, złagodzić stres i napięcie, które powodują płacz we śnie. Możesz je też stosować, aby uspokoić się, jeśli obudzisz się z płaczem.
- Praktykuj uważność, np. medytując, chodząc czy oddychając, aby uspokoić umysł.
- Stwórz kojącą wieczorną rutynę. Znajdź to, co najlepiej ukoi umysł przed snem. Może to być ciepła kąpiel, relaksująca muzyka, książka, medytacja czy delikatne rozciąganie. Staraj się kończyć dzień w stanie relaksu.
- Dbaj o sprzyjające warunki do snu i równowagę emocjonalną.
- Prowadź dziennik snu, zapisuj w nim sny i związane z nimi emocje.
Płacz przez sen zwykle nie jest powodem do zmartwień. Jeśli występuje sporadycznie i nie towarzyszą mu inne zaburzenia, to całkowicie normalne i niegroźne zjawisko. Świadczy o tym, że jesteśmy emocjonalni i tak radzimy sobie z emocjami. Jeśli jednak problem powtarza się regularnie i często budzisz się z płaczem, co znacząco zakłóca twój sen i prawidłowe codzienne funkcjonowanie oraz negatywnie wpływa na twój nastrój (przytłacza, powoduje niepokój, uczucie zagubienia i wyczerpania emocjonalnego), koniecznie poproś o pomoc specjalistę, który zidentyfikuje przyczynę, postawi diagnozę i zaleci odpowiednie leczenie mające na celu poprawę snu i ogólnego samopoczucia oraz uporanie się z trudnymi emocjami. Częsty płacz przez sen może być bowiem oznaką poważnych problemów ze zdrowiem psychicznym.
Jeśli masz inne, nietypowe objawy – ekstremalne zmęczenie, drażliwość, ból czy zaburzenia snu, takie jak bezsenność, bezdech senny, regularne wybudzanie się, strach przed zaśnięciem – również skonsultuj się z lekarzem.