1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Zdrowie

Pasożyty a odporność – czy powinniśmy się profilaktycznie odrobaczać?

Niedokładnie umyte owoce, czy warzywa, zwierzęta domowe blisko nas – o pasożyty wcale nie tak trudno. Czy warto jednak stosować profilaktycznie leki na odrobaczanie? (Fot. iStock)
Niedokładnie umyte owoce, czy warzywa, zwierzęta domowe blisko nas – o pasożyty wcale nie tak trudno. Czy warto jednak stosować profilaktycznie leki na odrobaczanie? (Fot. iStock)
Temat popularny i budzący kontrowersje. W wielu krajach azjatyckich, także tych rozwiniętych, jak Korea Południowa, przyjmowanie raz na jakiś czas leków usuwających z organizmu pasożyty jest powszechnie praktykowane. U nas zdania w tej kwestii są podzielone. Czy powinniśmy stosować taką profilaktykę? Odrobaczamy przecież zwierzęta, więc może siebie też warto?– Odpowiedzi szukają eksperci: Katarzyna Olejniczak, Anna Piekarczyk i Łukasz Chajec – autorzy książki „S.O.S. dla odporności”.

Pasożytnictwo jest antagonistyczną formą współżycia dwóch organizmów, w czasie której pasożyt czerpie jednostronną korzyść, przynosząc tym szkodę żywicielowi. Pasożyty to organizmy jedno- lub wielokomórkowe (np. pierwotniaki, płazińce, nicienie), które wykorzystują organizm swojego żywiciela jako źródło pokarmu, miejsce bytowania, ochronę przed drapieżnikami, a przede wszystkim miejsce do rozmnażania się. Bytowanie pasożytów w ciele żywiciela może się przyczynić do rozwoju choroby, ale należy zaznaczyć, że celem pasożyta nie jest nigdy zabicie swojego żywiciela.

Jak pasożyty działają na układ immunologiczny?

W drodze ewolucji pasożyty wykształciły szereg przystosowań umożliwiających im przeżycie i opanowanie żywiciela. Przystosowania te stwarzają pasożytowi możliwości nowego, doskonalszego użytkowania środowiska i wykorzystania organizmu żywiciela. Jednym z najciekawszych i najistotniejszych przystosowań jest unikanie przez pasożyty odpowiedzi immunologicznej ze strony żywiciela. Zmiany te polegają m.in. na zmianie antygenów powierzchniowych, co uniemożliwia kontakt z wytworzonymi przez żywiciela przeciwciałami, wbudowaniu w powierzchnię ciała pasożyta cząsteczek gospodarza lub syntezie związków identycznych z występującymi u żywiciela, wydzielaniu enzymów proteolitycznych niszczących przeciwciała, a także na modulowaniu odpowiedzi immunologicznej polegającej na hamowaniu aktywności komórek odpornościowych lub przyspieszaniu ich śmierci, bądź hamowaniu apoptozy komórek żywiciela, w których się osiedliły.

W trakcie inwazji pasożyty wykazują aktywność immunomodulującą, która wpływa na wszystkie aspekty odpowiedzi immunologicznej gospodarza, aby zapewnić im utrzymanie się w jego organizmie. Ta modulacja odporności gospodarza ma zamierzone i niezamierzone konsekwencje, zarówno korzystne, jak i niekorzystne. Aktywność immunosupresyjna pasożytów może zmniejszać odpowiedź organizmu na szczepionkę, zwiększać podatność na inne infekcje oraz zmniejszać aktywność przeciwnowotworową komórek układu odpornościowego. Jednak liczne badania naukowe pokazują, że pasożyty, podobnie jak mikroflora przewodu pokarmowego, stymulują aktywność układu immunologicznego, utrzymując go stale w gotowości. Z drugiej strony z tłumienia odpowiedzi immunologicznej gospodarz może odnieść korzyści w postaci spowolnienia reakcji alergicznych, autoimmunologicznych i zapalnych. Zauważono, że choroby zapalne, takie jak zapalenie stawów, występują znacznie rzadziej w krajach, w których obserwuje się wysoki stopień inwazji pasożytniczych. Ponadto wykazano, że terapia przeciwpasożytnicza wiąże się z częstszym występowaniem reakcji alergicznych i powstawaniem przeciwciał autoimmunologicznych. Odkrycia te skłoniły naukowców to prowadzenia badań nad możliwością stosowania niektórych pasożytów w terapii wybranych chorób zapalnych i autoimmunologicznych u mieszkańców krajów wysokorozwiniętych, gdzie inwazje pasożytnicze są rzadkością.

Pojawia się wobec tego pytanie:

Czy warto profilaktycznie się odrobaczać?

Działanie to wydaje się być uzasadnione w przypadku zamieszkiwania krajów, gdzie częstotliwość występowania chorób pasożytniczych jest bardzo wysoka, jednak w krajach europejskich, gdzie choroby pasożytnicze są rzadkością, kroki te nie mają sensu, zwłaszcza w przypadku dzieci. Stosowane leki mogą wywołać skutki uboczne, takie jak zaburzenia snu, gorączka, kaszel, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ból głowy, zmiany skórne, zaburzenia pracy nerek i wiele innych.

Co więcej, nieuzasadnione stosowanie leków przeciwpasożytniczych prowadzi do lekooporności, co może utrudnić terapię w przyszłości. Stąd ich stosowanie należy wdrożyć w uzasadnionych przypadkach, np. po pojawieniu się objawów choroby lub po wykonaniu odpowiednich badań diagnostycznych.

Biorąc to pod uwagę, zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest edukacja i stosowanie zasad profilaktyki, takich jak:

  • higiena osobista (np. mycie rąk przed posiłkiem lub po zabawie ze zwierzętami),
  • dokładne mycie warzyw i owoców,
  • picie wody tylko z bezpiecznych źródeł,
  • niespożywanie surowego mięsa,
  • odpowiednie warunki hodowli zwierząt,
  • zakaz nawożenia gleb ludzkimi odchodami i opróżniania szamb na pola uprawne itp.

Poza tym zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest stosowanie odpowiedniej diety bogatej w produkty wykazujące działanie przeciwpasożytnicze, takie jak np. cebula, czosnek, pestki dyni, czarnuszka, niektóre zioła itp.

Fragment pochodzi z książki „S.O.S. dla odporności” Wydawnictwa M.

Autorzy:

Katarzyna Olejniczak, dietetyk kliniczny, członek Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego i Metabolizmu oraz Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, autorka książek i portalu www.dietetykapediatryczna.pl.

Anna Piekarczyk, dietetyk kliniczny, absolwentka Śląskiej Wyższej Szkoły Medycznej w Katowicach. Specjalizuje się w dietoterapii osób z chorobami zapalnymi jelit oraz w zaburzeniach hormonalnych i metabolicznych.

Dr Łukasz Chajec, naukowiec, edukator, nauczyciel akademicki, a przede wszystkim biolog. Pracownik Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego oraz Śląskiej Wyższej Szkoły Medycznej w Katowicach. W swojej pracy naukowej skupionej wokół szeroko pojętej biologii komórki, embriologii i histologii zwierząt.

Wstajesz rano i czujesz drapanie w gardle. Bolą cię mięśnie. Tymczasem pod Twoją skórą toczy się wojna – bitwa za bitwą. Miliony walczą i umierają, abyś mógł tego dnia wyjść do pracy. Książka „S.O.S. dla odporności” kompleksowo i przystępnie zgłębia temat immunologii. Aby nie zostawić cię tylko z teorią, autorzy zaproponowali ponad 100 przepisów na rozmaite dania i receptury na roślinne specyfiki – napary, syropy, soki - wzmacniające odporność lub pomocne w walce z infekcją.

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze