Jak masz kłopot ze wzrokiem i nie możesz czytać, to możesz słuchać. A jak masz problem ze słuchem, to możesz oglądać filmy. Są wyjścia.
Najczęściej życzymy sobie wzajemnie zdrowia, powtarzamy, że jest najważniejsze. No i stawiamy zdrowie w opozycji do starości. A starość to co innego niż niedołężność i co innego niż niezdrowie.
Możemy być wiekowi i być w dobrej formie. W ogóle więc nie jest tak, że niezdrowie kumuluje się dopiero na starość, ono towarzyszy nam przez całe życie. No chyba że ktoś ma tak cudowny organizm, że nic nie łapie. Chcielibyśmy, żeby emerytura polegała na tym, żeby nas nic nie bolało. Ale po pierwsze, powinniśmy znać swój organizm, swoje słabe punkty i o nie dbać szczególnie. A po drugie, powinniśmy też wiedzieć, że zdrowiu sprzyja bycie zadowolonym. Jeżeli żyliśmy zgodnie z naszymi potrzebami, to jest się z czego cieszyć.
Na zdrowie należy zapracować. Trzeba się nauczyć, że moje życie, moje ciało, moje potrzeby są bardzo ważne. I że najważniejszą osobą, która powinna o mnie dbać, jestem ja. Ale bądźmy realistami – chorowaliśmy, chorujemy i będziemy chorować. Ja dużo chorowałam w dzieciństwie. To mi się opłacało, bo moja mama wtedy opiekowała się mną, a to kołdrą otuliła, czekoladkę dała, okno otworzyła, rosołu przyniosła. A normalnie krzyczała: „Weź się do roboty!”. Gdy na studiach wyniosłam się z domu, to przestałam chorować, bo nie było po co. Oczywiście później różne dolegliwości mnie dopadały, tu i ówdzie bolało, pamiętam, że bałam się operacji, ale wiedziałam, że takie jest życie.
Wzór podejścia do zdrowia i chorowania pokazują rodzice. Mój tata kiepsko dbał o siebie, zmarł na raka płuc, bo strasznie dużo palił. Ale ja, widząc to, byłam na tyle mądra, że spróbowawszy palenia w siódmej klasie, potem już nigdy nie wzięłam papierosa do ust. Czyli mój dom był antywzorem.
To, że coś boli, nie oznacza końca świata. Poważnych diagnoz słucham spokojnie, jako informacji. Czy mam się ich bać? Nie. Przyjmuję je do wiadomości i chcę żyć z nimi najlepiej jak się da.
Znam młodych ludzi, którzy skakali do wody i złamali kręgosłup, są na wózkach. Na początku była rozpacz, ale chcieli się za siebie wziąć. I mają dobre życie, kto wie, czy nie lepsze niż przed wypadkiem.
Trzeba pogodzić się z tym, że życie zmierza do śmierci. Gdybym wiedziała, że się nie skończy, tobym dopiero miała powód do rozpaczy! Niektórzy boją się śmierci, bo się nie nażyli, nie mają poczucia spełnienia. Jeśli napakowało się do tego pieca życia, ma się zgodę na to, że ból fizyczny może towarzyszyć. Trzeba jednak robić wszystko, żeby minął. Gdy coś boli, można na chwilę się tak ułożyć, że mniej boli, można posmarować bolące miejsce maścią, nalepić plaster. Kiedy zabierałam mamę ze szpitala do domu (a przez dziewięć lat umierała), kąpałam ją, leżała sobie wypachniona i powtarzała: „O jak mi dobrze”. Takie chwile przeżywamy, nawet jak jesteśmy bardzo chorzy i niedołężni.
Żyję z zatorowością płucną, nauczyłam się akceptować tę chorobę i to, że będę brała do końca życia lekarstwa na rozrzedzenie krwi. Są różne poziomy bólu: także nieprzeszkadzające widzieć, że świat jest piękny, że świeci słońce. Można wtedy rozmawiać, czytać, oglądać, chyba że ktoś ma kłopot z widzeniem, to może słuchać, a jak ma kłopoty ze słuchem, to może oglądać. Są wyjścia.
Jakiś czas temu w Tunezji spadłam ze śliskich schodów prowadzących na basen. Wyłam z bólu, myślałam: już po mnie. Przyjechała karetka, jeden z sanitariuszy trzymał mnie za rękę, potem odwiedzał na oddziale. Bardzo mi pomógł. Bo okazywałam wdzięczność. A często pacjenci mają pretensje do pielęgniarek, salowych, bo do lekarzy się nie odważą. Tymczasem nawet w złej sytuacji możemy zapracować sobie na to, żeby była choć trochę lepsza. I pomimo trudności tę lepszość docenić.
Katarzyna Miller terapeutka. Pisze książki, wiersze, śpiewa.