Jeśli nie nauczysz się tego do 25. roku życia, będzie ci trudniej całe życie. Oto rada Jonathana Haidta, autora bestsellera „Niespokojne pokolenie”

Większość z nas słyszała, że młodość to czas możliwości. Rzadziej mówi się jednak, że to też czas wyjątkowej podatności. Szczególnie dla tych, którzy dorastają w świecie, gdzie telefon jest zawsze pod ręką, a życie toczy się w rytmie powiadomień. Psycholog społeczny i autor bestsellera „Niespokojne pokolenie” Jonathan Haidt bije na alarm: jeśli nie nauczymy się jednej kluczowej umiejętności do 25. roku życia, może to mieć trwałe konsekwencje dla naszego życia zawodowego, relacji, a nawet zdrowia psychicznego.

Haidt, profesor Uniwersytetu Nowojorskiego i jeden z najważniejszych współczesnych komentatorów kondycji psychicznej młodych dorosłych, zwraca uwagę na coś, co – paradoksalnie – jest jednocześnie banalnie proste i trudne do osiągnięcia: zdolność do skupienia uwagi. – To naprawdę ważne, by przywrócić mózgowi równowagę – mówi Haidt w rozmowie z Oprah Winfrey w ramach jej popularnego podcastu. – Jeśli ktoś spędza 8–10 godzin dziennie z telefonem w ręku aż do 25. roku życia, to istnieje duże ryzyko, że uszkodzenia mózgu będą trwałe – ostrzega ekspert. Dlaczego właśnie 25? W tym wieku mózg, a szczególnie jego część odpowiedzialna za samokontrolę i uwagę, czyli kora przedczołowa, osiąga pełną dojrzałość. To znaczy, że wszystko, co robimy przed tym momentem, zostawia głębszy ślad, niż nam się wydaje.

Przebodźcowane pokolenie

Dane przytaczane przez Haidta są niepokojące. Z raportu Common Sense Media z 2021 roku wynika, że przeciętny nastolatek spędza ponad 8 godzin dziennie przed ekranem telefonu. A to nie wszystko – inny raport z 2023 roku wskazuje, że niektórzy otrzymują nawet ponad 200 powiadomień dziennie i sprawdzają swój telefon ponad 100 razy. Wszystko to prowadzi do przeciążenia systemu nerwowego, osłabienia zdolności koncentracji, rozregulowania rytmu snu, a w efekcie – poczucia niepokoju, zmęczenia i utraty wewnętrznej równowagi. – Aby prowadzić dobre życie, musisz umieć się skupić. Jeśli nie potrafisz, to nie rozwiniesz umiejętności, nie zbudujesz relacji, nie znajdziesz satysfakcji – tłumaczy Haidt.

Jak to naprawić?

Nie chodzi o to, by całkowicie odciąć się od technologii. Haidt proponuje 30-dniowy detoks od mediów społecznościowych – najlepiej w grupie przyjaciół lub członków rodziny. – Zaproś trzy osoby do wspólnego wyzwania. Razem będzie łatwiej. Po miesiącu zobaczycie, jak zmieniają się wasze myślenie i koncentracja – mówi Haidt. Celem nie jest rezygnacja z telefonu, ale odzyskanie kontroli nad swoją uwagą. To może oznaczać:

• odkładanie telefonu na czas posiłków,

• ustawienie limitów czasowych na aplikacje,

• spacer bez patrzenia w ekran,

• przeczytanie artykułu od początku do końca – bez przerwy.

Co jeszcze możesz zrobić?

Haidt i cytowani przez CNBC eksperci, jak psychiatra z Harvardu dr Srini Pillay, sugerują też kilka pomocnych praktyk:

• Muzyka – słuchana świadomie, bez przeskakiwania między utworami, może pomóc wyciszyć umysł i obniżyć poziom kortyzolu, co poprawia zdolność skupienia.

• Medytacja lub chwila ciszy – nawet 5 minut dziennie może „zresetować” przebodźcowany umysł.

• Pisanie dziennika – pomaga uporządkować myśli i zidentyfikować źródła rozproszenia.

To nie tylko problem młodych

Choć Haidt kieruje swój apel głównie do osób przed 25. rokiem życia, to jego przesłanie ma znacznie szerszy wymiar. W świecie, w którym nawet dorośli nie potrafią usiedzieć bez sprawdzania telefonu co pięć minut, pytanie „Czy potrafisz się skupić?” brzmi jak wyzwanie. – Jeśli nie nauczysz się tego do 25. roku życia, będzie ci trudniej całe życie – mówi wprost Haidt. Ale „trudniej” nie znaczy „niemożliwe”. Każdy dzień bez cyfrowego autopilota to krok w stronę życia z większą obecnością i spokojem.

Źródło: Ashton Jackson, „By age 25, make sure to learn this crucial soft skill, says Ivy League psychologist: ‘It is urgent’”, cnbc.com [05.05.2025]