Jak pięknie byłoby, gdyby w trudnych chwilach nasz wewnętrzny głos zawsze podnosił nas na duchu. Przecież to właśnie wtedy, gdy coś pójdzie nie po naszej myśli i cały misterny plan się posypie, powinniśmy mówić do siebie z czułością. A jednak bywa, że w momentach słabości posługujemy się językiem, który zamiast dodawać sił, pogarsza nasze samopoczucie i sabotuje marzenia.
Oto zdania, które warto wykreślić ze swojego słownika, jeśli chcesz skończyć z podkopywaniem swoich działań i stać się człowiekiem sukcesu.
Przykłady wyrażeń, których nie powinniśmy używać w stosunku do samych siebie, podała Emma Seppälä – psycholożka i wykładowczyni Uniwersytetu Yale. Pracując na co dzień ze studentami, zauważyła, że wielu z nich jest wobec siebie nadmiernie krytycznych. Na samopotępienie wskazywały właśnie toksyczne słowa, jakie co rusz słyszała z ich ust. A przecież z całą pewnością był to jedynie wierzchołek góry lodowej. Zdania świadczące o zaburzonej relacji z własną osobą jeszcze częściej powtarzamy sobie w duchu – tak, aby nie obnażać się przed całym światem. Jednak niezależnie od tego, czy padają one w myślach, czy na głos, skutecznie powstrzymują cię przed uwolnieniem swojego potencjału i życiem pełną piersią.
1. „Nie jestem wystarczająco dobra”
Zdarza ci się kwestionować swoją wartość? Gdy w twojej głowie pojawi się myśl: „Nie jestem wystarczająca”, spróbuj skonfrontować ją z rzeczywistością, zanim przerodzi się w trwałe, krzywdzące przekonanie na twój temat. Bardzo możliwe, że kierujesz się uczuciami, a nie faktami. Spójrz więc na sytuację na chłodno i odpowiedz sobie na pytania: Co świadczy o tym, że nie jestem wystarczająco dobra? Czy mam na to jakieś dowody? Jak sugeruje psycholożka Lori Lawrenz, możesz dojść do wniosku, że doświadczasz syndromu oszusta lub niesprawiedliwie porównujesz się z osobami funkcjonującymi w zupełnie innych okolicznościach. Nie poświęcaj czasu wyłącznie swoim słabym stronom. Postaraj się przekierować uwagę na to, w czym pozytywnie się wyróżniasz.
„Nasz mózg z natury skupia się bardziej na negatywach niż na pozytywach. Właśnie dlatego, kiedy otrzymamy dziewięć komplementów i jeden krytyczny komentarz, to właśnie jemu poświęcamy więcej czasu” – pisze Seppälä, zaznaczając, że uleganie temu mechanizmowi ma na nas niszczący wpływ. Kiedy więc czujesz, że nie podołasz wyzwaniu, które przed tobą stoi – zaopiekuj się sobą. Daj sobie coś, czego potrzebujesz w danym momencie: może być to przerwa, smaczny posiłek lub spacer. Odrobina samowspółczucia zamiast samopotępienia doda ci energii i nastroi pozytywnie.
Czytaj także: Odpuść sobie! Nie musisz być idealna, bądź wystarczająco dobra
2. „I tak nie dam rady. Po co próbować?”
Każdy z nas czasem staje przed zadaniem, które wydaje się niemożliwe do wykonania. Naprawdę nie warto zniechęcać się już na starcie. Pierwsze próby mogą, rzecz jasna, zakończyć się fiaskiem, ale przecież to żmudna i wytrwała praktyka czyni mistrza (a przynajmniej sprawia, że wspinasz się o kilka poziomów wyżej). Zamiast mówić sobie: „Nie nadaję się do tego”, powiedz więc: „Muszę jeszcze poćwiczyć”. A kiedy ogarnie cię zwątpienie, przypomnij sobie, jak wyglądały twoje początki w dziedzinie, w której aktualnie czujesz się biegła. Możliwe, że teraz pieczesz doskonałą bezę, ale założymy się, że nie zawsze tak było. Być może dziś doskonale władasz francuskim, ale zanim zaczęłaś pochłaniać w oryginale Hugo i Dumasa, na pewno włożyłaś wiele wysiłku w naukę słownictwa.
Oczywiście nie przeskoczymy pewnych – zwłaszcza fizycznych – ograniczeń. Jeśli za młodu stroniliśmy od aktywności fizycznej, w dorosłym życiu nie zabłyśniemy już raczej na igrzyskach olimpijskich. Nasz mózg może nas za to pozytywnie zaskoczyć. Seppälä przypomina, że jest on wyposażony w cenną cechę – neuroplastyczność. To dzięki niej rozwija przez całe życie. „Możesz zmienić zawód w wieku pięćdziesięciu lat i zacząć grać na pianinie po osiemdziesiątce. Da się nauczyć nowych rzeczy w każdym wieku” – przekonuje psycholożka.
3. „Jestem porażką”
Według ekspertów jest to jedno z najbardziej wyniszczających przekonań. „Bierzesz na tapet jedną porażkę i utożsamiasz ją z całym sobą – z tym, kim jesteś. A to po prostu nieprawda” – przestrzega Seppälä. Czasem droga do mety jest długa i wyboista. Nawet jeśli nie udało ci się dobiec do niej w terminie, który narzuciło ci otoczenie lub ty sama, nie wpływa to na twoją wartość. Zamiast skupiać całą uwagę na braku założonych rezultatów, pomyśl nad tym, co wyciągnęłaś z tego życiowego doświadczenia. Postaraj się traktować nieudane próby jak pewien etap rozwoju i wymień komunikat „Jestem porażką” na: „Dużo się dzięki temu nauczyłam”. Najważniejsze, aby nie zatracać się w tej natrętnej myśli i stawić jej opór. Wróć pamięcią do chwil, kiedy udało ci się osiągnąć założone cele i powiedz sobie: „Wcześniej już wiele razy odniosłam sukces i wiem, że mogę zrobić to ponownie. Każdy popełnia błędy, ale mogę się na nich uczyć i rozwijać”.
Czytaj także: 7 praktycznych porad terapeutów dla każdego, kto czuje się przegrany w życiu
4. „Nie mogę uwierzyć, że to zrobiłam. Jestem taka głupia”
Regularnie bombardujesz się powyższą formułką? Jeśli tak, to najwyższa pora zerwać z tym destrukcyjnym nawykiem. Na swojej drodze i tak napotykasz wystarczająco dużo toksycznych osób, które będą chciały sprowadzić cię do parteru. Nie ma potrzeby, abyś sama dodatkowo podcinała swoje skrzydła. Jak zauważa psycholożka, nazywanie siebie „głupią”, odbiera siłę, godność i chęć do działania. I podobnie jak w przypadku wcześniejszych przykładów – mija się z prawdą.
Zastanów się, czy w danej sytuacji kogoś innego oceniałabyś równie surowo co siebie? Bardzo możliwe, że nie. W końcu w głębi duszy masz świadomość, że każdy człowiek uczy się na własnych pomyłkach. Gdy jako dzieci usiłowaliśmy opanować chodzenie, przewracaliśmy się co kilka kroków. I nikt nie nazywał nas wtedy głupimi. Wręcz przeciwnie – zapewne mogliśmy liczyć na entuzjastyczny doping. Idealnie byłoby, gdybyśmy w dorosłym życiu sobie samym okazywali równie dużo wsparcia i wyrozumiałości.
5. „Nie jestem tak samo dobra jak inni”
Gdy ulegniemy pokusie porównywania się z innymi, często dochodzimy do wniosku, że nie dorastamy im do pięt. Jeśli zafiksujemy się na jednym konkretnym obszarze, może okazać się, że... jest to prawda. Mało kto jest chodzącą alfą i omegą. W rzeczywistości różnimy się między sobą, dzięki czemu każdy z nas wnosi do świata inną wartość dodaną. Nie warto jednak zadręczać się tym, czego nam brakuje. Być może nie potrafimy odpowiadać dowcipów, ale jesteśmy doskonałymi słuchaczami, przy których ludzie czują się bezpiecznie. Może nie znamy się na komputerach, ale za to mamy dryg do negocjacji. Gdy poczujesz się przygnębiona i zdemotywowana, skoncentruj się na swoich atutach.
Artykuł opracowany na podstawie: Emma Seppälä, „Stop using these 5 toxic phrases the most successful people never say to themselves: Psychologist at Yale”, cnbc.com; Traci Pedersen, „5 Ways to Deal With Feelings of Not Being Good Enough”, psychcentral.com [dostęp: 14.05.2025]