1. Zwierciadlo.pl
  2. >
  3. Psychologia
  4. >
  5. Arogancja a pewność siebie – jak je rozróżnić i co mówić, żeby w oczach innych być autorytetem, a nie arogantem?

Arogancja a pewność siebie – jak je rozróżnić i co mówić, żeby w oczach innych być autorytetem, a nie arogantem?

Kadr z filmu „Diabeł ubiera się u Prady”, 2006 (Fot. BEW Photo)
Kadr z filmu „Diabeł ubiera się u Prady”, 2006 (Fot. BEW Photo)
Arogancja i pewność siebie często bywają mylone, tak samo jak nie wszyscy potrafią odróżnić stanowczość opartą na zdrowej asertywności od języka przemocy. Na czym polega różnica – wskazuje trenerka komunikacji i mediatorka Ewa Mażul, dając przykłady rozmów wyrażających obie postawy.

Jakie są cechy człowieka pewnego siebie?

Pewność siebie wynika ze świadomości, że jesteś w stanie stawić czoła temu, co się pojawia przed tobą – także trudnym sytuacjom – bez utraty poczucia bezpieczeństwa i bez popadania w panikę. Po prostu ufasz we własne umiejętności radzenia sobie z problemami i znajdowania rozwiązań. Wynika to ze zgromadzonych w ciągu życia pozytywnych doświadczeń pokonywania przeszkód i przekraczania ograniczeń, które budują wewnętrzny obraz siebie jako osoby sprawczej i zdolnej do poradzenia sobie z trudnościami. W ten sposób tworzysz „wewnętrzną reputację”, która pozwala ci mocno wierzyć w swoje siły i czuć się naturalnie pewnym siebie.

Człowiek taki wolny jest zarówno od agresji, jak i uległości. Gdy sytuacja tego wymaga, nie obawia się zaryzykować i uczestniczyć w nowych przedsięwzięciach. Ma świadomość swoich mocnych i słabych stron, więc sam siebie postrzega w sposób bardziej obiektywny niż ludzie z zaniżonym lub zawyżonym poczuciem własnej wartości. Pewna siebie osoba jest otwarta na konstruktywne opinie płynące z otoczenia i potrafi postrzegać błędy jako cenne doświadczenia edukacyjne. Wysoki poziom samoświadomości pozwala jej rozumieć emocje i motywacje własne, a także innych. I to różni ją od wynikającej z braku tego wglądu arogancji.

Kiedy mówimy o człowieku aroganckim?

Arogancja w zachowaniach wiąże się z nieadekwatnym do rzeczywistości obrazem samego siebie. Brak umiejętności dostrzegania własnych słabości oraz karykaturalne często wyolbrzymianie swoich silnych stron może wynikać z różnych przyczyn.

  • Niskie poczucie własnej wartości: czasami osoby, które czują się niepewnie lub mają wątpliwości co do siebie, starają się zrekompensować to poprzez aroganckie zachowanie. By ukryć swoje lęki i niepewność, mogą się wywyższać.
  • Poczucie wyższości: osoby, które czują się lepsze od innych, mogą okazywać arogancję, by podkreślić swoją dominację. Często wynika to z przekonania, że ich opinie, umiejętności lub osiągnięcia są bardziej wartościowe niż innych. Wiąże się to często z megalomanią.
  • Wyuczone zachowanie: czasem arogancja wynika z wcześniejszych doświadczeń albo z tego, że ktoś wychowywał się w środowisku, które kładło nacisk na sprawowanie władzy lub okazywało brak szacunku dla innych.
  • Brak empatii: arogancja może też wynikać z braku zdolności do empatii – osoby aroganckie często nie potrafią postawić się w sytuacji innych i dlatego ignorują uczucia lub potrzeby innych ludzi.
  • Strach przed utratą kontroli: w sytuacjach, w których ktoś czuje, że jego pozycja lub kontrola jest zagrożona, może przejawiać arogancję jako sposób na utrzymanie władzy i wpływów.
  • Brak dojrzałości emocjonalnej: osoby, które nie potrafią radzić sobie z własnymi emocjami, mogą stosować arogancję jako mechanizm obronny, aby zatuszować lęki, frustracje czy niepewność.

Arogancja oparta na nieadekwatnym do rzeczywistości obrazie swojej wartości sprawia, że ludzie – zarówno nie doceniając, jak i przeceniając siebie (co jest paradoksalne) – mają mylące idee na swój temat. Z jednej strony wykazują tendencję do tworzenia wypaczonego obrazu tego, jak są postrzegani przez otoczenie, a z drugiej – nie uznają wartości innych osób. Wspólnym mianownikiem aroganckich zachowań jest stawianie się w lepszej pozycji niż inni.

Arogancja przejawia się między innymi w takich zachowaniach, jak:

  • próby zastraszania innych,
  • odmowa uczenia się od innych,
  • poniżanie pracownika w obecności innych osób,
  • popisywanie się na spotkaniach biznesowych,
  • bycie niegrzecznym wobec podwładnych,
  • udzielanie nieproszonych rad.

Takie zachowania w środowisku pracy mogą stać się podatną glebą dla rozwoju mobbingu. Szczególnie jeśli stosuje je mający przecież władzę menedżer wobec swoich pracowników. Dlatego ważne jest, by nie lekceważyć i nie usprawiedliwiać aroganckich zachowań w zespołach. Tym bardziej że bezpośrednio przekładają się one na zmniejszenie efektywności pracy nawet wtedy, gdy pozornie mają służyć jej podniesieniu.

Aroganccy liderzy, choć często wykwalifikowani i ważni dla swoich firm, ze względu na poczucie wyższości mogą stosować negatywne techniki mikrozarządzania oparte na nadmiernej kontroli i ograniczaniu samodzielności pracowników.

Jak się komunikować, żeby nie wyjść na osobę arogancką?

Poniższe dialogi pozwolą ci zrozumieć, co w oczach innych uchodzi za arogancki sposób rozmowy, a co sprawia, że wzbudzamy u innych szacunek i zaufanie. Który z tych sposobów komunikacji wydaje się bliższy twojemu?

Rozmowa z osobą arogancką

Marek: No, w końcu się pojawiłaś, czy ty w ogóle wiesz, co to znaczy punktualność?

Anna: Przepraszam, Marek, ale byłam na spotkaniu z klientem, które się przedłużyło.

Marek: Aha, czyli znowu wymówki. Może następnym razem przyniesiesz zwolnienie lekarskie, aby się usprawiedliwić?

Anna: Nie chcę się usprawiedliwiać, tylko przekazać ci informacje. Mamy problem z realizacją projektu – terminy są nierealne i pomimo naszego zaangażowania napięcie rośnie i zespół zaczyna się wypalać. Nie tylko mnie brakuje
czasu na wykonanie wszystkich zadań.

Marek: Ojej, jak mi przykro... Zespół „się wypala”? Może wszyscy powinniście wziąć sobie urlop, skoro praca tak was wykańcza?

Anna: Chodzi mi o to, że nasza organizacja pracy wymaga zmiany i ustalenia realnych terminów.

Marek: Słuchaj, Anna, to nie ty tu zarządzasz, tylko ja. Jeśli się nie podoba, nikt cię tutaj na siłę nie trzyma.

Anna: Marku, mnie nie chodzi o to, żeby się kłócić, tylko o to, żeby poszukać jakiegoś rozwiązania tej sytuacji.

Marek: Wiesz co? Jak chcesz „znaleźć rozwiązanie”, to może najpierw naucz się pracować pod presją, a nie narzekać. Zamiast marnować mój czas na te rozmowy, weź się za robotę.

Co jest powodem tego, że kiedy czytamy taki dialog, większości z nas jeżą się włosy na głowie i ogarnia nas poczucie oburzenia? Diagnoza jest oczywista: arogancja w zachowaniu Marka.

Jeżeli ktoś odbiera jego postawę jako pewnego siebie i skutecznego menedżera – to albo sam zachowuje się na co dzień w sposób arogancki (więc takie postawy innych odbiera jako naturalne), albo z kolei cechuje się ponadprzeciętną uległością, która jest formą wyparcia obiektywizmu i wyuczonym sposobem ochrony siebie w trudnych sytuacjach.

Czytaj także: Jak rozpoznać, czy mój szef jest psychopatą? Techniki radzenia sobie z toksyczną osobą

Rozmowa z osobą pewną siebie

Gdyby w magiczny sposób – bo w normalnym trybie takie zmiany wymagają czasu i świadomego wysiłku – zmienić Markowi styl zachowania z aroganckiego na oparty na pewności siebie, jego rozmowa z Anną mogłaby wyglądać na przykład tak:

Marek: Cześć, Anno. Zauważyłem, że spóźniłaś się na nasze spotkanie. Punktualność to coś, na czym mi bardzo zależy, bo pomaga nam wszystkim w lepszym zarządzaniu czasem. Ostatnim razem, jak byliśmy umówieni, też się spóźniłaś. Coś jest na rzeczy?

Anna: Przepraszam, Marku, dziś byłam na spotkaniu z klientem, które się przedłużyło. Podobnie było poprzednio.

Marek: Rozumiem, takie rzeczy się zdarzają. Ważne, że spotkanie zostało zakończone. Zawsze dobrze jest wiedzieć, że priorytetowe sprawy zostały załatwione, nawet jeśli coś się przeciągnie.

Anna: Tak, jak dotąd wszystko zostało załatwione, ale chciałam porozmawiać z tobą o naszym projekcie, ponieważ ustalone na początku terminy w tej chwili, naszym zdaniem, przestają być realne i cały zespół zaczyna odczuwać stres. Chciałabym, żebyśmy wspólnie przyjrzeli się, co można zmienić w naszej organizacji pracy, żeby nie doszło do niedotrzymania terminów.

Marek: Dobrze, że zwracasz na to uwagę. Masz rację, że żeby dotrzymać terminów, musimy działać efektywnie i tak, żeby nie narażać ludzi na wypalenie. Jestem za tym, żeby wspólnie przeanalizować, gdzie i jak można coś zmienić
w organizacji pracy, aby zadania były wykonalne. To od razu popatrzmy w kalendarze i ustalmy termin spotkania w tej sprawie, okej?

Co charakteryzuje pewnego siebie szefa?

W przeciwieństwie do aroganckich szefów pewni siebie liderzy wykazują spokój, który wzbudza zaufanie pracowników. Są otwarci na wszelkie konstruktywne informacje zwrotne oraz na wspólne poszukiwanie lepszych rozwiązań. Postawa pewności siebie prezentowana przez osoby na kierowniczych stanowiskach sprzyja tworzeniu pozytywnego środowiska pracy zespołowej.

Warto wiedzieć, że niektóre aroganckie zachowania menedżerów mogą być czasem odbierane jako oparte na pewności siebie, jednak ich wpływ na pracę zespołu jest destrukcyjny, gdyż działania te są napędzane potrzebą wyższości i dbania przede wszystkim o interes własny, a nie wspólny – zespołowy.

Arogancja może być zakorzeniona w narcystycznym rysie osobowości, a dodatkowo bywa zaostrzona przez brak samoświadomości. Pewna siebie osoba tymczasem zna swoją wartość, a także potrafi rozpoznać, kim są inni, i nie twierdzi, że jest ponad nimi. Pewność siebie staje się arogancją, gdy traci się tę perspektywę oraz pokorę. Pewni siebie ludzie postrzegają siebie i swoje umiejętności jako znaczące, podczas gdy aroganci żyją w przekonaniu, że ich umiejętności są lepsze niż wszystkich innych dookoła.

Share on Facebook Send on Messenger Share by email
Autopromocja
Autopromocja

ZAMÓW

WYDANIE DRUKOWANE E-WYDANIE
  • Polecane
  • Popularne
  • Najnowsze