Narcyzi w pułapce własnych emocji? Nowe badanie ujawnia zaskakujące powiązania między narcyzmem a społecznym wykluczeniem. Co sprawia, że osoby z wysokim poziomem narcyzmu często czują się osamotnione? Eksperci odkryli, jak ich niezdrowe mechanizmy mogą prowadzić do jeszcze większej izolacji. Czy można przerwać ten destrukcyjny cykl?
Czy narcyzi są skazani na samotność? Najnowsze badanie rzuca światło na zaskakującą zależność między narcyzmem a poczuciem wykluczenia. Wyniki badania opublikowanego w prestiżowym piśmie „Journal of Personality and Social Psychology” pokazują, że osoby o wysokim poziomie narcyzmu nie tylko częściej czują się odrzucone, ale faktycznie są częściej wykluczane z kręgów społecznych.
Badacze z Uniwersytetu w Bazylei przeanalizowali zachowania 77 000 uczestników, aby zrozumieć, dlaczego narcyzi doświadczają tak wysokiego poziomu wykluczenia. Okazało się, że „osoby narcystyczne mają bardzo cienką skórę – jeśli tylko wyczują, że mogą być pomijane, stają się niezwykle wyczulone na takie sygnały” – zauważa dr Ramani Durvasula, psycholog kliniczna z Los Angeles.
Narcyzi mają skłonność do przesadnego interpretowania neutralnych sytuacji jako formy odrzucenia. „Może to być np. brak reakcji na post w mediach społecznościowych czy przypadkowe odwrócenie wzroku” – dodaje Durvasula. Takie reakcje tylko pogarszają sytuację: narcyzi zaczynają zachowywać się jeszcze bardziej roszczeniowo i agresywnie, co sprawia, że inni rzeczywiście zaczynają ich unikać.
Jednym z najbardziej niepokojących wniosków płynących z badania jest to, że mechanizm wykluczenia może wpływać na długofalowy rozwój osobowości narcystycznej.
„To pokazuje, że wykluczenie nie dotyka narcyzów tylko tu i teraz – może wpływać na ich osobowość tak, że w przyszłości będą jeszcze częściej odrzucani” – wyjaśnia dr Christiane Büttner, główna autorka badania.
Czy można przerwać ten cykl? Eksperci sugerują, że kluczowe jest wczesne rozpoznawanie narcystycznych tendencji i interwencja terapeutyczna już na etapie dzieciństwa. „Jeśli dzieci nie otrzymują wsparcia terapeutycznego, ich narcystyczne skłonności mogą się nasilać wraz z wiekiem” – zauważa dr Durvasula.
Trening umiejętności społecznych lub terapia mogą pomóc narcyzom zrozumieć, że nie zawsze są celowo wykluczani. „Z kolei ćwiczenia oddechowe, medytacja i zmiana sposobu myślenia mogą nauczyć ich lepszego radzenia sobie z emocjami i zmniejszyć ryzyko odrzucenia w przyszłości” – dodaje Büttner.
Dla osób, które mają w swoim otoczeniu narcyza, eksperci rekomendują tzw. „empatyczny dystans”. To strategia, w której pozostajemy grzeczni wobec takiej osoby, ale bez nadmiernego zaangażowania emocjonalnego. „Najlepiej jest zachować uprzejmość, ale nie poświęcać swojego spokoju, by spełniać oczekiwania narcyza” – radzi Durvasula.
Relacje z narcyzami mogą być trudne, ale znajomość mechanizmów ich zachowania może pomóc w ich lepszym rozumieniu. Terapia i edukacja mogą pomóc przerwać błędne koło wykluczenia i destrukcyjnych zachowań.
Źródło: Julianna Brag, „Narcissists are significantly more likely to feel excluded, new study finds”, cnn.com [dostęp: 21.02.2025]