Partner unikowy wykazuje niechęć do pogłębiania miłosnej relacji i boi się zaangażowania. Jego niezależność początkowo może być nawet pociągająca, ale gdy tylko chcemy skrócić dystans i nawiązać z nim prawdziwie bliską więź – on ucieka. Budowanie związku z kimś tak niedostępnym jest bardzo trudnym zadaniem, ale nie niemożliwym. Jak funkcjonować w związku z partnerem unikowym, nie raniąc przy tym siebie? Tłumaczy terapeutka i traumatolożka Magdalena Pala.
Partner unikowy to inaczej osoba z unikającym stylem przywiązania. U jego podstaw, według teorii psychoanalityka Johna Bowlby'ego, leży zaburzona więź emocjonalna z rodzicem – najczęściej matką. Dorosły, który wykazuje cechy partnera unikowego, w dzieciństwie doświadczył odrzucenia lub obojętności ze strony swojej matki. Aby poradzić sobie z emocjonalnym bólem, wykształcił w sobie mechanizm obronny polegający na dystansowaniu się i unikaniu bliższych relacji. Brak zaangażowania to w końcu brak ryzyka, że znowu zostanę zraniony.
– Partner unikowy charakteryzuje się odcięciem od swoich emocji, ucieczką od siebie, problemami z odpowiedzialnością, chłodem emocjonalnym, doznawaniem wewnętrznego wstydu oraz spokojną fasadą, czyli obojętnością, którą jako dziecko uznał za porażkę w walce o zainteresowanie matki – tłumaczy Magdalena Pala. – Partner unikowy jest ultraniezależny (potrzebuje dużo przestrzeni i ma przekonanie, że nie potrzebuje niczego od innych), nie potrafi przyjąć miłości i wyrazić uczuć. Kiedy pojawia się bliskość zaczyna się wycofywać, ponieważ podświadomie boi się odrzucenia, którego notorycznie doświadczał w dzieciństwie.
Terapeutka zwraca uwagę, że ten typ partnera często łączy się w parę z osobą, która wykazuje lękowy styl przywiązania. Wówczas sytuacja jeszcze bardziej się komplikuje, bo partner unikowy ucieka – zaś druga strona, sparaliżowana lękiem przed odrzuceniem, desperacko pragnie go przy sobie zatrzymać. W ten sposób oboje wikłają się w toksyczną spiralę przyciągania i odpychania. Magdalena Pala tłumaczy, iż jest to mechanizm wzajemnego przyciągania się ludzi na podstawie głębokich zranień (traum) z okresu dziecięcego. Oboje doznali ze strony rodziców emocjonalnego odrzucenia, ale inaczej sobie z nimi radzą: jedno ucieka od uczuć, drugie ze wszystkich sił chce przylgnąć do siebie partnera i go nie puszczać.
Relacja z osobą, która wykazuje cechy obojętno-unikowe, często jest dla nas dewastująca. Wydaje nam się, że jego chłód i brak zaangażowania to reakcja na nasze niedostatki, co podkopuje naszą samoocenę. Ze strachu przed utratą partnera rezygnujemy z siebie i nadmiernie się poświęcamy, chcąc za wszelką cenę go przy sobie zatrzymać – co odnosi oczywiście odwrotny skutek. Wreszcie, gdy partner wciąż się oddala, dajemy upust negatywnym emocjom: czujemy gniew, wściekłość, frustrację, rozżalenie. To tylko pogarsza sprawę.
Terapeutka Magdalena Pala wskazuje, jaką taktykę zastosować w zamian.
Na początek musisz przyjąć do wiadomości fakt, że twój partner wykazuje unikowy styl przywiązania i ani twoje usilne starania, ani sprzeciwianie się temu nic nie zmienią. Im bardziej będziesz chciała go przy sobie zatrzymać, tym pewniejsze, że będzie chciał uciec. Receptą jest spokój oraz pozostawienie mu pola do wycofania.
– Jeśli przy wycofaniu partnera nie reagujesz lękiem, paniką, pretensjami, atakiem i nie prowokujesz go, to stajesz się dla siebie i dla partnera bezpiecznym kontenerem. Zmierzasz w kierunku stylu bezpiecznego i budujesz zdrową niezależność oraz umiejętność zadbania o siebie – przekonuje specjalistka. – Budowanie swoistego rodzaju odporności na wycofanie partnera powoduje, że nie reagujesz z pozycji dziecka. Zdrowa regulacja emocji i zajęcie się sobą stwarza dla ciebie długoterminowe pozytywne wzmocnienie zachowań, które przynosi balans i poczucie pewności siebie – zamieniasz obsesję i lęk na akceptację i regulację swoich emocji.
Z powodu lęku przed utratą partnera unikowego, często rezygnujemy z komunikowania mu swoich potrzeb – sądząc, że nasze oczekiwania jeszcze bardziej go odstraszą. W ten sposób popełniamy jednak błąd.
– Należy przełamywać dysfunkcyjny schemat relacji przez konkretne i spokojne zakomunikowanie, co jest dla ciebie ważne w związku. Partner unikowy będzie reagował lękiem i wycofaniem, kiedy w ogólny sposób powiesz mu, że nie czujesz się kochana. Dlatego wytłumacz mu w konkretny sposób, jakie gesty, zachowania partnera i wspólne aktywności powodują, że czujesz się kochana – doradza Magdalena Pala.
Ekspertka podkreśla, iż partner unikowy nie potrafi rozmawiać o uczuciach, dlatego też okazuje je poprzez dotyk, gesty i działanie. Należy to zrozumieć i zachęcić go, do okazywania uczuć właśnie w taki sposób.
Partner unikowy będzie bronił się przed konfliktem tak samo jak przed bliskością – ponieważ jest to dodatkowe obciążenie dla jego przytłoczonej stresem i emocjami psychiki. Obojętność z jego strony może wywoływać w tobie jeszcze większą zajadłość i agresję. Ale to znowu nie jest dobra droga do funkcjonowania relacji z takim typem osoby – w sytuacji spornej, gdy partner nie ma ochoty mierzyć się ze złymi emocjami i odcina się, musisz nauczyć się odpuszczać. Daj wam obojgu czas na ochłonięcie i wróć do rozmowy, gdy temperatura sporu opadnie.
– Jeśli partner stosuje karanie ciszą, wycofaj się, nie zabiegaj i nie gon za nim. Nie przyjmuj tego zachowania personalnie, tylko po czasie uspokojenia emocji, spokojnie zakomunikuj partnerowi, że chciałabyś przedyskutować zaistniały konflikt i znaleźć konstruktywne rozwiązanie.
Czytaj też: Karanie ciszą. Jak radzić sobie z taką formą manipulacji?
W pogoni za miłością i zainteresowaniem ze strony partnera unikowego, możesz całkowicie zaniedbać swoje własne potrzeby i uczucia. Możesz zatracić się w chęci ratowania go przed samym sobą oraz mieć tendencję do tego, by uzależniać własne samopoczucie i szczęście od jego nastrojów. Tymczasem, jak twierdzi terapeutka Magdalena Pala, prowadzi to tylko do zwiększenia twojej bezsilności oraz daje partnerowi całkowitą kontrolę nad twoimi zachowaniami.
– Nigdy nie zmieniaj partnera na siłę, tylko w bezpieczny sposób uzdrawiaj swoje rany z dzieciństwa i swój styl przywiązania. Nauczysz się w ten sposób wychodzić z niezdrowej zależności (syndromu ratownika) i będziesz budować zdrową niezależność i potrzebną przestrzeń dla siebie – radzi specjalistka. – Przede wszystkim ucz się kochać siebie i uzdrawiaj swoje wewnętrzne dziecko, które desperacko pragnie miłości, którą możesz dać sobie.
Ta czułość i miłość do samej siebie powinna też podpowiedzieć ci, kiedy postawić wyraźną granicę i odejść z relacji, która nie wykazuje symptomów poprawy – i z każdym dniem coraz bardziej cię niszczy.
– Jeśli czujesz, że partner unikowy nie kooperuje, ciągle chowa się za fasadą wycofania, nie jest zaangażowany i notorycznie sabotuje bliskość, zastanów się, co będzie dla ciebie najlepsze – zachęca terapeutka.
Magdalena Pala jest psychotraumatolożką, psycholożką, terapeutką, edukatorką, autorką kursów i podcastu „Powrót do siebie – uwolnij się od traumy z dzieciństwa”. Ukończyła studia terapeutyczne skoncentrowane na psychotraumatologii w Kanadzie, gdzie spędziła 16 lat swojego życia. Specjalizuje się w leczeniu symptomów klinicznych traumy złożonej (C-PTSD), których manifestacją są zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, zaburzenia lękowe czy silne reakcje stresowe. Od 6 lat prowadzi w Polsce prywatną praktykę kliniczną oraz na szeroką skalę wykorzystuję swoją wiedzę i doświadczenie edukatorsko, pozwalając ludziom uzdrawiać się z traum z dzieciństwa.