Po czym poznać dojrzałego człowieka? Być może to ktoś, kto zawsze chodzi pod krawatem i z wysoko podniesionym czołem, w dłoni ściska aktówkę, a pod pachą gazetę z notowaniami giełdowymi? Na pierwszy rzut oka tyle zapewne wystarczy, aby sprawiać wrażenie osoby odpowiedzialnej, godnej zaufania i zrównoważonej. Jednak uwaga – w momencie, gdy z ust padnie któryś z poniższych zwrotów, czar pryśnie.
Niestety zdmuchnięcie znaczącej liczby świeczek na urodzinowym torcie nie jest gwarantem dojrzałości emocjonalnej. Ba, czasem nie pomogą ani hipoteka, ani obrączka na palcu i poważne stanowisko. Zresztą, jak powiedziała Joanna Flis w rozmowie z Aliną Gutek, dojrzałym raczej się bywa, niż się jest. U większości ludzi anielska cierpliwość niekoniecznie idzie więc w parze z zaawansowaną umiejętnością współpracy, a kryształowa uczciwość nie musi łączyć się z głęboką pokorą czy godną pozazdroszczenia samokontrolą. Nie ma ideałów. Każdy z nas rozwija te cechy w różnym stopniu. Co więcej, eksperci głoszą, że są one zależne od okoliczności. Amerykański psycholog Gordon Allport mówił, że w niesprzyjających warunkach, na przykład, gdy doskwierają nam choroba lub wyniszczający stres, nawet najbardziej dojrzałe jednostki mogą zachować się jak swoje zupełne przeciwieństwo. Lub powiedzieć coś, przez co będą tak odbierane przez otoczenie.
Kathryn i Ross Petrasowie, bestsellerowi autorzy „New York Timesa” i specjaliści w dziedzinie psychologii komunikacji, przygotowali dla sieci CNBC listę 10 zdań, przez które może przylgnąć do nas łatka dziecinnych i niefrasobliwych. Oczywiście, jeśli wypowiemy je incydentalnie i w rozmowie z kimś, kto nas dobrze zna, nie powinniśmy zostać z miejsca posądzeni o niedojrzałość emocjonalną. Gorzej, jeśli ślina przyniesie nam te słowa na język w gronie nowych znajomych lub w sytuacjach zawodowych, kiedy chcemy zaprezentować się z jak najlepszej i profesjonalnej strony. Wówczas mogą być zinterpretowane jako odpowiednik dziecięcego tupania nogami, płakania i krzyku, tyle że w świecie dorosłych. O jakie zwroty dokładnie chodzi?
Jak tłumaczą eksperci, ludzie niedojrzali emocjonalnie nie zostali nauczeni przyjmowania krytyki. Kiedy muszą skonfrontować się z niepowodzeniem, zamiast przyznać się do błędów i wyciągnąć z nich należyte wnioski, mogą stosować mechanizmy obronne, takie jak zaprzeczanie i odrzucanie faktów. Aby uniknąć wzięcia odpowiedzialności za swoje działania, rzucają więc zwięzłe: „To nie moja wina”.
„Gdyby nie ty, nie doszłoby do tego”
Kiedy to nie wystarczy, mogą też spróbować obarczyć ciężarem kogoś innego. Wszystko po to, aby odsunąć od siebie wersję wydarzeń, w której mogli przyczynić się do problemu. Jako że charakteryzuje ich egocentryzm, nie myślą o tym, czy idąc w zaparte, nie przysporzą komuś przykrości. Niestety to prosta droga do zaognienia konfliktowych sytuacji.
„Nie muszę ci się tłumaczyć”
Niedojrzałość emocjonalna zazwyczaj definiowana jest jako brak empatii, kłopoty z wyrażaniem emocji czy budowaniem relacji. Nic dziwnego, że kiedy przyprze się taką osobę do muru, w odpowiedzi można usłyszeć opryskliwą odzywkę żywcem wyjętą ze słownika nastolatków. Nie ma tu przestrzeni na konstruktywny dialog i spokojne wyjaśnienie swojego stanowiska.
„Przesadzasz”
Jak zauważają Petrasowie, to zdanie jest wzorcowym przykładem gaslightingu. Może przyjąć również inne formy: „Jesteś zbyt wrażliwy/ Histeryzujesz/ To ty masz z tym problem, a nie ja/ Robisz wielką aferę z niczego”. Osoby niedojrzałe emocjonalnie nie potrafią wejść w skórę innych ludzi i spojrzeć na sprawę z ich perspektywy, co objawia się brakiem uważności na uczucia drugiej strony.
„Dobra, dobra, nieważne”
Dodajcie do tego lekceważące wzruszenie ramionami, machnięcie ręką lub ostentacyjne przewracanie oczami. W obliczu trudności z określaniem własnych emocji i potrzeb niedojrzali ludzie mogą posiłkowa się stanowczym: „Nieważne/ Koniec rozmowy”. Widzą tylko czubek własnego nosa i nie baczą na opinie innych, dlatego wolą jak najszybciej wydostać się z potrzasku i nie kontynuować dyskusji.
Czytaj też: 4 komplementy, które tak naprawdę nimi nie są. To nie życzliwość, a toksyczna manipulacja
„O czym ty mówisz? Nic takiego nie powiedziałem/-am”
Kolejny klasyk spod znaku gaslightingu. Usłyszysz go od osób, które za żadne skarby nie zaakceptują tego, że mogły palnąć kiedyś gafę. Nie chcą dopuścić do świadomości tej myśli i będą usilnie wmawiać wszystkim wokół, że nic takiego nigdy nie miało miejsca.
„Nie roztrząsaj przeszłości”
Nieważne, że omawiana kwestia mogła wypłynąć ledwie wczoraj. Dla nich to już zamierzchła historia, do której nie mają potrzeby wracać. W ich harmonogramie nie ma w końcu miejsca na pogłębioną autorefleksję.
„Tylko żartowałem/-am”
Miej się na baczności, wbrew powierzchownym pozorom być może wcale nie jest to próba załagodzenia sytuacji, ale raczej złośliwy prztyczek w nos. Jeśli poprzedzało go krytykowanie czy szydzenie z drugiej osoby, można uznać go nawet za formę psychicznej przemocy. W takim wypadku to wyraz braku szacunku dla uczuć innych i świadomości, jak niemiłe słowa mogą wpływać na innych ludzi.
„Ty zawsze / Ty nigdy…”
Po co odnosić się do faktów i konkretnych przykładów, kiedy można trzymać się niewiele znaczących ogólników? Osoby niedojrzałe potrafią dać się poznać jako mistrzowie obchodzenia tematu i kierowania oskarżeń na wszystkich tylko nie na siebie. Mają skłonność do obwiniania innych za to, co im się przytrafia i nierzadko stawiają siebie w roli ofiary.
„Ale przecież wszyscy tak robią”
Pewnie wielu z nas zdarzyło się użyć tej linii obrony przed rozgniewanymi rodzicami, gdy wróciliśmy ze szkoły z uwagą w dzienniczku. Ta powszechna wymówka w dorosłości ma niestety nikłe zastosowanie. Jeśli spodziewasz się, że nie poniesiesz konsekwencji swoich wyborów, bo nie ty pierwszy i nie ostatni podjąłeś niewłaściwą decyzję, czeka cię przykra niespodzianka. Argument o ślepym podążaniu za tłumem nie sprawdzi się podczas wymiany zdań z szefem czy urzędnikiem podczas składania rozliczeń podatkowych.
Źródło: „If you use any of these 12 phrases, you probably sound ‘emotionally immature’ to people: Psychology experts”, cnbc.com [dostęp: 02.02.2025]