Która książka naprawdę zasługuje na miano tej najważniejszej? Choć jednoznacznej odpowiedzi nie ma (i najprawdopodobniej nigdy nie będzie), redakcja Britannica pokusiła się o stworzenie własnej listy dwunastu powieści, które nie tylko zmieniły historię literatury, ale też sposób, w jaki opowiadamy, czujemy i rozumiemy świat.
Od hiszpańskiego błędnego rycerza walczącego z wiatrakami, przez duchy amerykańskiego Południa, aż po tętniące magią miasteczko gdzieś w sercu Kolumbii. Każde z dzieł wyróżnionych w zestawieniu to bezapelacyjnie literatura z najwyższej półki, a także kulturowy fenomen. Książki, które przetrwały próbę czasu, trafiły do kanonu i nigdy się nie zestarzeją.
Czy te tytuły rzeczywiście zasługują na miano „największych”? To już zostawiamy do indywidualnej interpretacji. Jedno jest pewne: jeśli choć część z nich wciąż widnieje na twojej liście „do przeczytania”, warto po nie sięgnąć – dla języka, emocji i ponadczasowej mądrości, którą w sobie kryją. A lato i wakacyjne urlopy stanowią do tego najlepszą przestrzeń.
Czytaj także: Literacka apteczka: 5 otulających książek, które ratują w kryzysie emocjonalnym
12 najlepszych książek w historii według Britannica
1. „Anna Karenina”, Lew Tołstoj
Romans, zdrada, feudalna Rosja i filozoficzne rozważania o sensie życia. Tołstoj w „Annie Kareninie” (1878) serwuje epicką historię o miłości i społecznych ograniczeniach. Anna, znudzona życiem arystokratki, rzuca wszystko dla młodszego kochanka. Równolegle śledzimy losy Konstantego Lewina, którego wewnętrzne dylematy filozoficzne są jak echo naszych współczesnych pytań o sens życia. Powieść swego czasu była pionierska w ukazywaniu kobiet i ich społecznych więzów.
2. „Zabić drozda”, Harper Lee
Harper Lee napisała tylko jedną książkę i to wystarczyło, by przejść do historii. „Zabić drozda” (1960) to opowieść o rasizmie widzianym oczami dziecka, które jeszcze nie nauczyło się nienawidzić. Główna bohaterka, dziewczynka Scout, oraz jej ojciec, prawnik Atticus Finch, stali się ikonami amerykańskiej kultury. Powieść zdobyła Pulitzera i serca milionów.
3. „Wielki Gatsby”, F. Scott Fitzgerald
Gdyby luksus miał twarz, wyglądałby jak Jay Gatsby – bogaty, tajemniczy i boleśnie samotny. Fitzgerald w swoim „Wielkim Gatsbym” (1925) nie tyle opisuje szalone lata 20., co rozkłada na części pierwsze mit amerykańskiego snu. Co ciekawe, pierwsza okładka książki – twarz na tle błękitnego nieba – również ukrywa w sobie znaczenie i znajduje odbicie w treści powieści.
4. „Sto lat samotności”, Gabriel García Márquez
Magiczny realizm w najczystszej postaci. „Sto lat samotności” (1967) śledzi losy siedmiu pokoleń rodziny Buendía i ich mitycznego miasteczka Macondo. Codzienność splata się tu z cudownością, a baśń staje się sposobem na opowiedzenie historii Ameryki Łacińskiej. Márquez za tę niezwykłą umiejętność otrzymał literackiego Nobla. W 2024 roku książka doczekała się ekranizacji w formie serialu, którą wyprodukował Netflix.
5. „Droga do Indii”, E.M. Forster
Forster napisał tę powieść (1924) po kilku podróżach do Indii. Kiedy młoda Brytyjka oskarża indyjskiego lekarza o napaść, wybuchają społeczne napięcia między kolonizatorami a kolonizowanymi. Tytułowa droga do Indii stała się fascynującym pejzażem dźwięków, zapachów i barw, który rozgrywa się gdzieś między miłością a imperializmem.
6. „Niewidzialny człowiek”, Ralph Ellison
llison w „Niewidzialnym człowieku” (1952) pokazuje, jak to jest być czarnoskórym mężczyzną w Ameryce – niezauważanym, niedocenianym, wręcz „niewidzialnym”. Surrealistyczna forma i głęboko osobisty ton czynią z tej książki jedno z najważniejszych dzieł XX wieku.
7. „Don Kichot”, Miguel de Cervantes
Czy można być rycerzem w czasach, gdy nikt już w rycerzy nie wierzy? Cervantes w „Don Kichocie” (1615) stworzył bohatera, który z mieczem i sercem pełnym romantyzmu rusza na podbój świata. Efekt? Absurdalna, ale i piękna opowieść o pogoni za ideałami. Tak silna, że w języku angielskim powstało od niej nowe słowo: „quixotic”.
8. „Umiłowana”, Toni Morrison
Ameryka po wojnie secesyjnej. Sethe, była niewolnica, ucieka do Ohio, nie mogąc jednak uciec od przeszłości. „Umiłowana” (1987) to historia traumy, macierzyństwa i ducha zmarłego dziecka, który powraca, by przypomnieć o krzywdach niewolnictwa. Nagrodzona Pulitzerem powieść arcydzieło, która zmieniła amerykańską literaturę.
9. „Pani Dalloway”, Virginia Woolf
Jedno miasto, jeden dzień, tysiące myśli, które milionom z nas towarzyszą do dziś. Virginia Woolf w „Pani Dalloway” (1925) zagląda do głów swoich bohaterów i pokazuje, że dramat życia rozgrywa się nie na ulicy, lecz w środku nas. Strumień świadomości, niedopowiedzenia, PTSD po I wojnie światowej. Ta powieść to literacki portret duszy.
Czytaj także: Książki o kobiecej mocy – 10 tytułów, które warto znać
10. „Wszystko rozpada się”, Chinua Achebe
Klasyka afrykańskiej literatury, która przebiła się przez zachodni kanon. „Wszystko rozpada się” (1958) opowiada o życiu w nigeryjskiej wiosce przed i po przybyciu Brytyjczyków. Achebe pokazuje kolonializm z perspektywy kolonizowanych. Szczerze, bez uproszczeń, bez wybielania win.
11. „Dziwne losy Jane Eyre”, Charlotte Brontë
Kiedy Charlotte Brontë pisała tę powieść (1847), musiała ukryć swoje imię pod pseudonimem. Ale historia Jane, sieroty, która staje się niezależną kobietą, nie dała się zignorować do tego stopnia, że po jej opublikowaniu gazety angielskie pisały o niej codziennie. Jane Eyre to gotyk, romans i manifest kobiecej siły w jednym.
12. „Kolor purpury”, Alice Walker
Listy pisane do Boga i siostry stają się świadectwem bólu, przemocy i niezwykłej przemiany. „Kolor purpury” (1982) to historia młodej Afroamerykanki, która odzyskuje głos i godność. Epistolarna forma i emocjonalna głębia sprawiły, że powieść zdobyła Pulitzera, a ekranizacja – 11 nominacji do Oscara (choć nie zdobyła żadnej!).